:: لیست جدید ۸ فروردین :: اینجا ضربه بزنید

شرفه دوزی

درباره شرفه دوزی


«شرفه دوزی» یکی از انواع رودوزی های سنتی ایرانی است که همانند کمند دوزی به عنوان دوخت مکمل بعضی از رودوزی ها به کار برده می شود و از آن برای تزئین و زیبایی بیشتر لباس ، سجاده ، رومیزی ، پرده و به طور کلی حاشیه ها استفاده می شود. «شرفه» در لغت به معنای کنگره قصر و عمارت و به طور خاص به معنای مثلث و مربع هایی است نزدیک به هم که بالای عمارت ها و قلعه ها نصب می گردد.

تاریخچه

با توجه به آثار به دست آمده و موجود در در موزه های ایران و جهان و همچنین حجاری های دوره هخامنشی حاکی از این امر است که این دوخت در دوره ی ماد و هخامنشی و اشکانی و ساسانی رواج داشته و به عنوان دوخت تکمیلی برای تزئین بیشتر البسه ی سران کشوری و لشکری به کار می رفت. در دوره ی اشکانی به علت وفور نخ گلابتون این دوخت رواج بیشتری پیدا کرد. در دوره اسلامی به خصوص در دوره سلجوقیان نیز به علت توجه مردم و امرا به امر کتابت و کتاب آرایی و رواج انواع جدول ها در بافته ها و دوخت ها و کتب این دوخت بسیار رواج داشت ؛ از دوره سلجوقیان به بعد ، دوخت هایی همچون گلابتون دوزی ، ده یک دوزی ، بخارادوزی ، شمسه دوزی ، کمند دوزی ، پته دوزی ، قلاب دوزی ، آجیده دوزی ، نقش دوزی ، گبر دوزی ، منجوق دوزی ، نقده دوزی ، دوخت های قفقازی و … به همراه این دوخت به کار گرفته شد. در حالی که این دوخت بیشتر با نخ گلابتون انجام می گیرد ولی در دوره ی تیموری بیشتر از ابریشم الوان به خصوص رنگ آبی یا سرمه ای استفاده می کردند. دوره ی صفوی را می توان نقطه اوج شرفه دوزی دانست.

شیوه کار

ابتدا طرح مورد نظر بر روی پارچه نقش پردازی شده سپس نخ گلابتون را بر روی خطوط طرح از پارچه بیرون آورده و با نخ هم رنگ نخ گلابتون یا از نوع گلابتون ظریف ، بر روی گلابتون اصلی به فاصله معین بست می زنند. طرح در قسمت های برگ و گلبرگ به روش حلقه زدن گلابتون اصلی و بست با نخ ثانی شکل می گیرد .

شرفه دوزی بیشتر بر روی پارچه های ابریشمی ، یشمی  و براق و اکثرا به رنگ های سبز سیر ، ارغوانی ، مشکی ، سرخ ، و رنگ هایی که نخ گلابتون روی آن جلوه داشته باشد دوخته می شود. نخ ثانی که برای بست بر روی نخ گلابتون اصلی مورد استفاده قرار می گیرد ممکن است از نخ ابریشم هم رنگ گلابتون باشد.

نقوش رایج 

نقوش رایج این دوخت بیشتر شامل گل دسته ها ، خطوط اصلی صافی که طی آن حلقه هایی ایجاد می شود و همچنین دالبرهای متوالی که در تقاطع آن ها سه حلقه به صورت گل در می آیند و گاه نیز به صورت دسته گل هایی از یک گلدسته بیرون می آید. طرح ها گاهی ممکن است حاشیه بیرونی و گاهی ممکن است حاشیه درونی باشند ؛ در حاشیه بیرونی طرح از وسعت بیشتری برخوردار می باشد .

انواع شرفه دوزی

این دوخت از تنوع زیادی برخودار است که مهم ترین آنها عبارتند از :

  • شرفه گلدسته ای
  • شرفه حلقوی یا عدسی
  • شرفه دالبر یا زیگزاکی
  • شرفه شمشیری با تیغی یا پیکانی
  • شرفه گل گلدانی
  • شرفه ماری 

موارد مصرف

این دوخت به همراه دوخت های دیگر در طرح های حاشیه ای و یا به تنهایی برای تزئین لباس ، بقچه ، سوزنی ، سجاده ، کوسن ، رومیزی ، پرده ،پاچه شلوار ، حاشیه دامن ، سفره قند ، جای خاک تیمم ، کمربند ها ، تابلوهای تزئینی و ... به کار می رود.

مراکز دوخت

از مراکز رایج این دوخت میتوان از اصفهان ، کاشان ، یزد ، کرمان  ، آذربایجان شرقی ، کنبد کاووس ، گرگان ، خراسان ، زاهدان و بندر عباس نام برد.


تحقیق و گردآوری:

گروه کارشناسی ایران آنتیک

www.iranantiq.com


منابع

  • دايره المعارف هنر های صنايع دستی و حرف مربوط به آن / سيد ابوالقاسم سيد صدر / انتشارات سيمای دانش / چاپ دوم / سال 1388
  • آشنايی با هنر های سنتی 3 / دکتر حسين ياوری ، آنيتا منصوری ، شريفه سلطانی / انتشارات سيمای دانش / چاپ اول / سال 1390

 

نظر کاربران

avatarنظر خود را ارسال کنید

لوگو ایران آنتیک کوتاه درباره ما
ایران آنتیک ، حامی فرهنگ و هنر
فروشگاه اینترنتی ایران آنتیک و مرجع خرید سکه ، اسکناس ، مدال ، صنایع دستی ، کتاب و غیره ... می باشد. تلاش ما در ایران آنتیک عرضه مستقیم و بدون واسطه کالای کلکسیونی دارای اصالت ایرانی و خارجی از مجموعه داران کشور و معرفی و فروش آنها در این وبسایت است. و همچنین تهیه تخصصی گلچینی از بهترین لوازم آنتیک و اشیاء قدیمی (برندهای قدیمی کارخانه ای) بر مبنای تعریف درست آنتیک و همچنین صنایع دستی نفیس هنرمندان ایرانی است. گلچینی که باعث برانگیختگی حس نوستالژی در بین علاقمندان خواهد شد. یکی از بخش های مهمی که در ایران آنتیک بطور جدی و مرجع گونه به آن پرداخته می شود، بخش کلکسیونی یا مجموعه داری می باشد. بخش هایی نظیر سکه ایرانی ، مدال یادبود ، اسکناس ایرانی ، تمبر قدیمی و غیره که بسیار جامع و متنوع اند. در ایران آنتیک جهت شناساندن فرهنگ و هنر به علاقمندان صنایع دستی ، تلاش شده با جذب افراد کارشناس اقدام به تولید مقالات اختصاصی و ارزنده نماییم تا دست ساخته های اصیل ایرانی مانند قلم زنی ، فیروزه کوبی ، میناکاری ، خاتم کاری ، رودوزی ها و بسیاری دیگر را به علاقمندان بشناسانیم. ایران آنتیک بهترین مکان برای شناخت و خرید آنلاین صنایع دستی نقره ، اشیاء قیمتی و کلکسیونی ، سکه قدیمی ، اسکناس قدیمی ، کتاب تاریخی و تخصصی ، زیورآلات و... می باشد.