:: لیست جدید ۸ فروردین :: اینجا ضربه بزنید

چوقا

درباره چوقا


تاریخچه

به طور کلی پوشش مردان بختیاری بیش از 2700 سال قدمت دارد که این بیانگر آن است که بختیاری ها همانطور که زبان، نژاد و فرهنگ خود را از اختلاط و دست اندازی مصون داشته اند، پوشش و لباس خود را نیز محفوظ و اصیل نگاه داشته اند. این ردای بلند اولین بار مورد استفاده مادها قرار گرفت. همچنین در بعضی از سنگ نگاره ها و حجاری های دوره ساسانی این لباس بر تن بزرگان دیده می شود.

Chogha Bakhtiari ، چوقا ؛ عبای مردان ایل بختیاری

چوقا ؛ عبای مردان ایل بختیاری

تعریف

چوقا که گاهی چوخا نیز تلفظ می شود، نوعی عبای دهقانی است که زنان از پشم سفید طبیعی می بافند و دارای خطوط عمودی آبی تیره یا مشکی است که مردان بختیاری آن را روی لباس های خود می پوشند.

نوعی بالاپوش مردانه است و از نخهای نازکی که از پشم گوسفند می ریسند بافته می شود. هر چه نخ به دست آمده از پشم ها نازک تر باشد، بافت چوقا زیباتر می شود. باران در چوقا نفوذ نمی کند و از شانه ها تا حدود زانوها را می پوشاند. مردان در تابستان زیر چوقا پیراهن و در زمستان کت می پوشند که انتخاب جنس و خصوصا رنگ کت و پیراهن، به سن و سال و موقعیت اجتماعی افراد بستگی دارد. مردان در لرستان چهار محال و بختیاری، خوزستان و کهگیلویه و بویر احمد چوقا می پوشند.

 

بانوی بختیاری در حال بافت چوقا ، bakhtiari man with chogha

مرد بختیاری چوقا بر تن

طرح و نقش

نقش های چوقا، ستون هایی کوتاه و بلند هستند و طرح این ستون ها را از ساختمان های دوره هخامنشی می دانند. در مورد خطوط چوقا وجه تسمیه های متفاوتی رایج است. نقوشی که در پس و پیش آن ترسیم شده است، الهام گرفته شده از زیگورات چغازنبیل است که در واقع نام چوقا، از واژه چغازنبیل گرفته شده است. برخی می گویند که از روی مقبره کوروش تقلید شده است. خطوط چوقا به طوری است که خط های سفید، نماد سپنتا مینو (فرشته نیک) از پایین به بالا می آیند و خطوط سیاه، نماد انگره مینو (اهریمن) از بالا به پایین می آیند و بیانگر پیروزی نهایی خوبی ها بر بدی هاست. برخی دیگر به علت استفاده از دو رنگ سفید و مشکی در آن، مقدس بودن این لباس و استفاده از آن در مراسم خاص و مذهبی را مطرح کرده اند. دو رنگ متضاد سفید و مشکی می تواند نماد و نمودی از حدیث مکرر خیر و شر، خوب و بد و غیره باشد. عده ای هم معتقدند نقوش هندسی روی چوقا به نقوش شاخ قوچ شباهت دارد که نشان دهنده قدرت، رهبری و صلابت است. معمولاً بلندی چوقا باید به حدی باشد که تا زیر زانو برسد. ترکیب رنگ های دیگر چوقا، کرم آبی، کرم سرمه ای و یا کرم قهوه ای است. آستین کوتاه چوقا بیشتر حالت نمایشی دارد و به عنوان جیب نیز می توان از آن استفاده کرد.

موارد استفاده

چوقا در کلیه فصول سال مورد استفاده قرار می گیرد. هنگامی که هوا سرد باشد چوقا را با بستن شالی در کمر به دور آن به بدن محکم می بندند تا باد و سرما در آن نفوذ نکند. بافت چوقا به علت متراکم بودن و پشمی بودن آن تا حدودی مانع نفوذ باران می شود. هنگام گرما و یا در حال کوه پیمایی، دامن چوقا را از پایین تا کرده به کمر یا شانه حائل می کنند تا دامن آن دست و پای فرد را نگیرد. این پوشش فقط مخصوص مردان است و در تابستان در زیر چوقا پیراهن و در زمستان کت می پوشند.

مشهورترین و با کیفیت ترین نوع چوقا که توسط زنان کیارسی بافته می شود به «کیارسی بف» معروف است و دارای بافت بسیار ظریف بوده و تار آن از جنس پنبه است.

بانوی بختیاری در حال بافت چوقا

بانوی بختیاری در حال بافت چوقا

چگونگی بافت

برای بافت چوقا از دارِ خوابیده استفاده می کنند و تکنیک بافت آن نیز مانند تکنیک گلیم بافی است با این تفاوت که خیلی ریز بافت تر است و تار و پودی نازک دارد. دار چوقا به صورت افقی و تک نفره است و برای اینکه نخ پشمی مورد استفاده در بافت چوقا ظریف و یکنواخت ریسیده شود، آن را به هنگام پره گرداندن (نخ ریسی) از سوراخی که روی ناخن بلند انگشت شست تعبیه شده می گذرانند. طول پارچه مخصوص چوقا، 2.5 الی 3.5 متر و عرض آن 50 الی 70 سانتیمتر است و با تاری از جنس پنبه (گاه پشم) و پود پشمی بافته می شود. قطعات را پس از بافتن به اندازه لازم می برند و کنار هم می دوزند. پشم به کار رفته باید کیفیت بالایی داشته باشد. چوقا را بصورت نواری به عرض 50 سانتیمتر و بلندی حدود 2.5 متر می بافند. این نوار از دو قسمت مساوی و متفاوت تشکیل می شود. بافت آن ساده است و در طول آن، نوارهایی به عرض یک سانتیمتر با بافت یک ردیف نازک نخ مشکی جدا می شوند. در یک قسمت، همین بافت ساده که راه راه است، ادامه می یابد و در قسمت دیگر، نقش پله ای که رنگ آن مشکی است بافته می شود. مدت زمان لازم برای بافت یک قطعه چوقا حدود 20 روز است. پس از بافت چوقا، آن قسمت را که بافت ساده دارد برای پایین تنه و قسمتی را که دارای نقش پله ای مشکی است برای بالاتنه بکار برده و آن را می دوزند. پود چوقا از خامه پشمی است که توسط زنان ایل و بوسیله پره ریسیده می شود و تار آن از نخ پنبه ای بسیار ظریف است که از بازار خریداری می شود.

 


تحقیق و گردآوری:

گروه کارشناسی ایران آنتیک

www.iranantiq.com


منبع

ايران آنتيک / www.iranantiq.com

نظر کاربران

avatar
۰ لایک
بختیاری از اون روز که به وجود امده لباسشم باهاش بوده لخت که نبودن هیچ لباسی ثبت نمیشه مگر اینکه قدمت داشته باشه مگه ثبت کردن الکیه یا میخوای بری کافینت ثبت کنی
avatar
۴ لایک
آقای شیر ممد، بختیاری با قدمت ترین قومه و فقط لباسش ۲۷۰۰ سال قدمت داره تو حتی نمیدونی اون زمان گوشی و دوربین نبود اگرم دوربینی بود دست خارجی ها انگلیسی ها بود که ایران سفر میکردند و یه مستند درست میکردند مردم اون زمان تنها چیزی که داشتند گوسفند و لباس و تفنگ بود،تو فک کردی یارو بره از خودش عکس و فیلم بگیره بزاره اینستا ۲۰۰ سال پیش،اگه من بختیاری هستم بهت میگم پدربزرگ من که ۱۲۰ سال سن داره همیشه صحبت میکنه که پدرم و پدر بزرگم خان بودن و همیشه چوغا تنشون بود،مردم عادی قبا میپوشیدن ولی چوغا مخصوص خوانین بود،در ضمن چند سال پیش لباس چوغا بختیاری ثبت تاریخی شده و جز هفتمین لباس با قدمت جهان شده به نظرت لباسی که قدمت نداره ثبت تاریخی میشه،اونایی که بختیاری ستیزن ایرانی نیستن،یک ایرانی به اقوامش احترام میزاره و باعث افتخار هم هستن،حالا این وسط یه شیر ممد پیدا شده میخواد لباس چند هزار ساله مارو زیر سوال ببره ،اگه تونستی اسم پدر و پدر بزرگ خودت بگی و از کدوم طایفه و قوم هستی جایزه داری،تاریخ از روی ما نوشتن ما خود تاریخیم،چغازنبیل شوش گفتی مال ایلامه و فلان و بمان در حالی که لباس بختیاری از روی چغازنبیل طراحی کردن کنگره های تخت جمشید چی که طرحی از چوغای بختیاریس
avatar
۶ لایک
مو بختاریم ای لطف خداس بختیاری بودن ارزوی خیلیاس

avatar
۱۰ لایک
باعرض سلام حضور همتباران بزرگوار بختیاری
انچه بیشتر بنده رو ازار میدهد این است که همتباران بختیاری ما بجای اینکه از روی خرد و علم واگاهی حرف بزنند متاسفانه از روی احساس صحبت میکنند. همتباری در جواب دیگر همتبارش میگوید برو مقداری تاریخ و ادبیات مطالعه کن. با طعنه و کنایه جواب همدیگرو میدهند. این گونه گفتکوها بدور از شآن و شخصیت یک بختیاری میباشد.بنده اگر اطلاعاتی دارم که بیشتر از دیگر همتبارانم بدانم وظیفه همتباری ام ایجاب میکند که با خضوع و خشوع و متواضعانه انرا در اختیار همتبارانم بگذارم. نه اینکه با فخرفروشی و کنایه و نکاتی تمسخر امیز انهم با یکسری اطلاعات غلط و بدون وجاهت تاریخی و ادبی بیانشان کنم.
بنده بادلیل و مواردی متقن و موثق خدمت همتباران بختیاری ثابت میکنم که خطوط چوقا هیچ ارتباطی بازیگورات دوراونتاش یا همون چغازنبیل ندارد و شاید ورودچوقا به بختیاری کمتر از ۱۵۰ سال میباشد. و اون همتباریکه گفته بود یک عدد عکس پیدا کنید که بختیاریها چوقا پوشیده باشند. منظورش برتن خوانین و افراد کدخدا زاده بود همانطوریکه میبینید تصویری از خوانین پیدا نمیکنید که چوقاپوشیده باشند شما حتی اگر عکسهای زمانیکه کارگران در مسجد سلیمان مشغول لوله کشی نفت میباشند را مشاهده نمایید حتی کودکان نیز شال و قبا پوش هستند. البته بنده منکر وجود چوقا در بختیاری نیستم و بعنوان یک بالاپوش اسپورت گونه (بیشتر در بین جوانان امروزی طرفدار دارد) بنام بختیاری ثبت شده و هست. اما لباس رسمی بختیاریها شال و قبا و دبیت و گیوه بوده است.

و اما در خصوص تشبیهه خطوط چوقا و چغازنبیل. بعرض همتباران میرسانم.
زیگورات دوراونتاش یاهمون نیایشگاه چغازنبیل حدود ۱۲۵۰ سال قبل از میلاد در تمدن ایلام ساخته شد و این بنا مانند بسیاری از شهرهای دیگر ایلام در جریان جنگهای ایلام و آشور درسال ۶۴۵ ق.م بدستور اشور بانی پال باخاک یکسان شد وزیر خروارهاخاک مدفون گشت تا حدود ۵۱سال پیش توسط رومن گریشمن فرانسوی حفاری و از زیرخاک نمایان گردید.
حال خودتان قضاوت کنید بنایی که ۳۲۷۲ سال قبل بزیر خاک مدفون شد و ۵۱سال پیش حفاری و پدیدار گشت چگونه بختیاربها خطوط چوقا رو از روی ان طراحی کردند؟
از همتبارانم عاجزانه استدعا دارم قبل از اینکه چیزی رو میخواهند توضیح دهند لااقل مقداری در خصوص ان مطالعه کنند.
من گفته ام چند نکته مجمل از این مفصل
توخود حدیث مفصل بخوان از این مجمل
avatar
۱۰ لایک
دوباره درمورد نظر اون چی بود اسمش پیرممد
اولن که تو میگی کسی صد سال پیش یک عکس یا فیلم بیاره که بختیاری ها چوغا می‌پوشیدند باید بگم بختیاری ها که دنبال کوچ و زندگی عشایری بودن و اون موقع ها دوربین و گوشی های امروزی نبود که هی راه به راه تو کوه و دشت سلفی بگیرند و بگن ببینین ما چوغا داریم بعدم بله یک مستند هست مال تقریبا خیلی سال پیش که اسم مستند هست کوچ ایل بابادی (جعفرقلی خان بابادی) که الان توی اینترنت مستند وجود داره برو ببین تا بفهمی که بله هست بود و همیشه خواهد ماند چوغا طرحی از چغازنبیل متعلق به عیلامیان و خیلی قبل تر از روی کار اومدن هخامنشی مردم ما این لباس و آیین رو داشتند یکم اول تاریخ و ادبیات بخون بعد بیا درمورد چیزی به این حد نجیب نظر بده..
مسئول سایت لطفا پیام های منو تایید و به نمایش بگذار. ممنون
avatar
۵ لایک
سیدمحمد ‌.. ایل بختیاری کهن ترین ایل جهانه و لباس و پوشش ثبت جهانی شده مگه میشه یک لباس صد ساله رو ثبت جهانی کنن
avatar
۶ لایک
عزیزم کسی که نمیدونه چوقا چی نباید اسمش را بیاره چون تا 200سال که خودم از مرحوم پدرم پرسیدم مرحوم پدرم گفت یعنی 130سال پیش مادرت چوقا می بافید من می‌فروختم گوسفند میخریدم خان های بختیاری بهترین چوقا را اون موقع خرین 5شاهی تاریخ بختیاری را بخونید
avatar
۷ لایک
درود بر ایل بختیاری بمیرد دشمنان ایل
avatar
۲ لایک
سلام یه جایی دیدم از فرم چوخا کت درست کردت بودن خیلی جالب بود
مبخواستم ببینم شما هم داربن؟
avatar
۱۰ لایک
اگه تونستی یه عکس قدیمی برام بیاری که بختیاریا چوقا میپوشیدن من بهت جایزه میدم. چوقا قدمتش به صد سال هم نمیرسه چه برسه به ۲۷۰۰ سال
avatarنظر خود را ارسال کنید

لوگو ایران آنتیک کوتاه درباره ما
ایران آنتیک ، حامی فرهنگ و هنر
فروشگاه اینترنتی ایران آنتیک و مرجع خرید سکه ، اسکناس ، مدال ، صنایع دستی ، کتاب و غیره ... می باشد. تلاش ما در ایران آنتیک عرضه مستقیم و بدون واسطه کالای کلکسیونی دارای اصالت ایرانی و خارجی از مجموعه داران کشور و معرفی و فروش آنها در این وبسایت است. و همچنین تهیه تخصصی گلچینی از بهترین لوازم آنتیک و اشیاء قدیمی (برندهای قدیمی کارخانه ای) بر مبنای تعریف درست آنتیک و همچنین صنایع دستی نفیس هنرمندان ایرانی است. گلچینی که باعث برانگیختگی حس نوستالژی در بین علاقمندان خواهد شد. یکی از بخش های مهمی که در ایران آنتیک بطور جدی و مرجع گونه به آن پرداخته می شود، بخش کلکسیونی یا مجموعه داری می باشد. بخش هایی نظیر سکه ایرانی ، مدال یادبود ، اسکناس ایرانی ، تمبر قدیمی و غیره که بسیار جامع و متنوع اند. در ایران آنتیک جهت شناساندن فرهنگ و هنر به علاقمندان صنایع دستی ، تلاش شده با جذب افراد کارشناس اقدام به تولید مقالات اختصاصی و ارزنده نماییم تا دست ساخته های اصیل ایرانی مانند قلم زنی ، فیروزه کوبی ، میناکاری ، خاتم کاری ، رودوزی ها و بسیاری دیگر را به علاقمندان بشناسانیم. ایران آنتیک بهترین مکان برای شناخت و خرید آنلاین صنایع دستی نقره ، اشیاء قیمتی و کلکسیونی ، سکه قدیمی ، اسکناس قدیمی ، کتاب تاریخی و تخصصی ، زیورآلات و... می باشد.