مهم: افزایش قیمت محصولات (تا 10 درصد) پس از اتمام فروش ویژه نوروزی 

لعل

درباره لعل


لعل یا گارنت (Garnet)

لعل با ترکیب شیمیایی Mg3Al2(SiO4)و وزن مخصوص 3.60 - 4.25 در رنگ های متفاوتی موجود می باشد. دارای کلیواژی ناقص است. پدیده چند رنگی و فلورسانس ندارد و شکست دوگانه فقط در رودالیت (Rhodolite) دیده می شود. سیستم کریستالی آن ایزومتریک است که در فرم ها و صفحات لوزی شکل و یا دوازده سطحی دودکاهدرون و یا صفحات ذوزنقه شکل دوازده سطحی می باشد.

«گارنت / Garnet» از واژه لاتین Granatum به معنی «دانه یا هسته» گرفته شده که به فرم کریستالی این سنگ اشاره دارد و احتمالا شباهت گارنت های قرمز به دانه های انار ریشه این تشبیه می باشد. این کانی از 5000 سال پیش شناخته شده و از 3100 ق.م مصری ها از آن به عنوان گوهر استفاده می کردند. گارنت ریشه در اسطوره ها و باور های مذهبی دارد که از اسطوره شناسی یونانی تا کتاب های عهد عتیق  را شامل می شود. صاحب آنندراج می نویسد : «معرّب لال، معدن آن مخفی بود تا در زمان خلافت اوایل عباسیان در ارض ختلان زلزله ای عظیم پدید آمده و کوه سکنان شکافته شده، کان لعل پیدا گشت و لعل را انواع می باشد: رمانی و پیازی و تمری و لحمی و عنابی و بقمی و ادریسی و دوشابی و لعل پیکانی و لعل عقربی و لعل قطبی و آن نگینه وار پهن باشد و بهترین آن عقربی است و بعد از آن پیازی و سپس تمری و رمانی و پیکانی، لعلی که آن را بر شکل پیکان تراشند و زنان آن را گوشواره سازند و ناب از صفات لعل است. حکیم مؤمن طبیعت آن را در گرمی و سردی معتدل مایل به حرارت می داند.»

مهری از جنس سنگ لعل ، 561-226 میلادی ( دوره ساسانی ) ، موزه هنرهای زیبای بوستون

مهری از جنس لعل ، 561-226 میلادی ( دوره ساسانی ) ، موزه هنرهای زیبای بوستون

جایگاه لعل در ادبیات

شاعران سعی بر این داشتند تا با شناخت سنگ ها و خواص و ویژگی هایشان ، از آن ها در پیرایش اشعار خود استفاده کنند. در میان شاعران از همه بیشتر نظامی به تعداد 186 بار از لعل در اشعارش بهره برده  است. او لعل را بیشتر در معنای حقیقی خود به کار برده ، یا آن را به خورشید ، لب ، می ، چشم ، تن ، اشک و چهره تشبیه می کند. نظامی در این بیت ، انجام دادن کار طاقت فرسا را به سخت تشکیل شدن لعل تشبیه کرده است.

هر که ز آموختن ندارد ننگ     دُر برآرد ز آب و لعل از سنگ

در زمان های قدیم اعتقاد داشتند که اگر لعل را در مدت زمانی طولانی در خون جگر قرار دهند ، رنگ آن بهتر شده و همچنین باعث آبدار شدن و طراوت بخشیدن دوباره به آن می شود. حافظ در این باب چنین گفته است :

جای آن است که خون موج زند در دل لعل    زین تغابن که خزف می شکند بازارش

ابوریحان بیرونی در کتاب «الجماهر فی معرفه الجواهر» و عبدالله کاشانی در کتاب «عرایس الجواهر» درباره لعل نوشتند که در مقابل آتش مقاومت دارد و اگر در آتش و حرارت قرار داده شوند به رنگ سفید در آمده  و زمانی که به تدریج سرد شود به رنگ اصلی خود باز می گردد. چنانچه نظامی در شعرش آورده : 

زتابنده یاقوت و رخشنده لعل     خرامنده را آتشین گشت نعل


لعل در سنگ شیست

لعل در سنگ شیست

در واقع لعل به گروهی از کانی ها با رنگ های متفاوت اما با ترکیب شیمیایی و فیزیکی مشابه اطلاق می شود. این کانی های عبارت اند از : پیروپ ، آلماندین ، اسپسارتین ، گروسولار ، آندرادیت. مشخصه این گروه از کانی ها فرم های رومب دودکاهدرون و تراپزوهدرون می باشند. در اصطلاح عامیانه به بلور های قرمز از نوع آلماندین و پیروپ ، لعل گفته می شود.

از نظر جواهر شناسی ، گروه کانی گارنت به دو دسته اصلی و هم شکل ( ایزومورف ) تقسیم می شود:

  1.  Pyralspites یا گروه بدون کلیسم اما با آهن ، منگنز و منیزیم ؛ که معمولا به رنگ قرمز یا نارنجی می باشند.
  2. Ugrandites  یا گروه کلسیم دار

و اما از نظر تجاری ، بر اساس رنگ به سه گروه تقسیم می گردد : 

  • گارنت قرمز که  بخش عمده ای از تجارت این کانی را به خود اختصاص داده است.
  • گارنت سبز که با آن نگین های زیبا و گران قیمت ساخته می شود.
  • گارنت نارنجی که بیشتر مورد توجه کلکسیونر ها می باشد.

پیروپ (Pyrope) : از واژه ای یونانی به معنی «آتشین» گرفته شده است. این کانی با ترکیب شیمیایی Mg2Al2(SiO4)3 ، سختی مو 7 - 7.5 ، وزن مخصوص 3.7 - 3.8 و ضریب شکست نور  1.72 - 1.76 در رنگ های قرمز ، قرمز مایل به نارنجی و یا بنفش دیده می شود ، به همین خاطر آن را پیروپ نامیدند. در بلورهای شفاف تا نیمه شفاف به رنگ های قهوه ای مایل به قرمز و قرمز تیره یافت می شوند. از لحاظ ظاهری شباهت بسیار زیادی به یاقوت سرخ و یاقوت مصنوعی ، شیشه ، تورمالین سرخ و دوبلت های مختلف دارد اما از لحاظ اپتیکی ، در درجه پایین تری قرار دارد و به راحتی قابل شناسایی و تفکیک است.

گارنت پیروپ

گارنت پیروپ

آلماندین (Almandine) : این کانی با ترکیب شیمیایی Fe3Al2(SiO4)3 ، سختی مو : 7.5 ، وزن مخصوص : 3.8 - 4.25 و ضریب شکست نور 1.76 - 1.81 معمولا به رنگ قرمز تیره است. گاهی اوقات برای روشن تر کردن نگین های آلماندین  آن را به صورت کابوشن توخالی برش می دهند که به آن Carbuncle (به معنی زغال کوچک ) گفته می شود. مقدار بسیار زیادی از این نوع گارنت همه ساله به بازار سنگ های نیمه قیمتی  عرضه می شود که به گارنت آفریقایی یا موزامبیک معروف می باشند.
از گارنت آلماندین نگین های صفحه دار ، کابوشن ، دانه های تسبیح ، نگین های کنده کای شده و نقوش برجسته می سازند.

وقتی آلماندین و پیروپ با یکدیگر رشد پیدا کنند ، گارنتی حاصل می شود که به آن رودولیت ( Rhodolite ) می گویند. در واقع رودولیت از نظر شیمیایی حد واسط بین پیروپ  و آلماندین است.
آنچه که در ارزش یابی رودولیت مهم است ، دقت در نوسانات رنگ حاصل شده می باشد.

گارنت آلماندین

گارنت آلماندین

اسپسارتین (Spessartine) و مالایا : نام اسپسارتین از محل کشف اولیه آن در شهر اسپسارت (Spessart) گرفته شده است. این کانی با ترکیب شیمیایی Mn3Al2(SiO4)، سختی مو  7 - 7.5 ، وزن مخصوص 4.20 - 4.12 و ضریب شکست نور 1.815 - 1.795 اکثرا در رنگ های قرمز مایل به نارنجی درخشان دیده می شود که بسیار مورد توجه کلکسیونر ها می باشد. متاسفانه این به فراوانی یافت نمی شود.

گارنت اسپسارتین

گارنت اسپسارتین

گارنت یوواروئیت (Uvarovite) : بلور های ایزومورف (هم شکل) کوچک و سبز رنگی هستند که شباهت زیادی به زمرد دارند. رنگ سبز در آن به واسطه فلز کروم ایجاد می شود.

گارنت یوواروئیت

گارنت یوواروئیت

گارنت گروسولار (Grossular) : این نام به دلیل شباهت رنگی که به تمشک Gooseberry داشت برای این کانی در نظر گرفته شد. گروسولار با ترکیب شیمیایی Ca3Al2(SiO4)3 ، سختی مو 7 - 7.5 ، وزن مخصوص 3.60 - 3.68 و ضریب شکست نور 1.738 - 1.745 در سنگ های آهکی یافت می شوند ؛ بلور هایی شفاف تا نیمه شفاف بیرنگ و یا با ته رنگ های زرد ، نارنجی ، سبز می باشند. این کانی شباهت بسیار زیادی به زمرد سبز تیره و دمانتوئید دارد.
در 60 کیلومتری شهر کرمان ، تپه هایی از گارنت گروسولار شفاف به رنگ سبز روشن وجود دارد  که معروف به «کوه گبری» می باشد.  

گارنت هیدرو گروسولار : از نظر ترکیب شیمیایی مانند گروسولار می باشد اما مقدار قابل توجهی آب در شبکه کریستالی آن وجود دارد.

گارنت یا لعل

گارنت گروسولار

هسونیت (Hessonite) : هسونیت در زبان یونانی به معنای کمبود می باشد که به دلیل کبود در کیفیت شفافیت به این نام خوانده می شود و به سنگ دارچین (Cinnamon) نیز معروف است ، از انواع سنگ گروسولار می باشد و بلور های شفاف تا نیمه شفافی به رنگ های نارنجی تا قهوه ای قرمز می باشد و به دلیل داشتن ناخالصی های فراوان قابلیت تراش ندارد و در جواهرات مورد استفاده قرار نمی گیرد. این کانی شباهت بسیار زیادی به گارنت اسپسارتین دارد.

گارنت هسونیت

گارنت هسونیت

ساووریت (Tsavorite) : نوعی گارنت گروسولار است که به دلیل وجود فلز کروم یا وانادیوم به رنگ سبز در آمده است و از نظر تجاری مهم ترین نوع گارنت سبز می باشد. ته رنگ اصلی آن از سبز خالص درخشان تا سبز مایل به زرد می باشد. ساووریت رقیب زمرد های مرغوب است ؛ از نظر ناخالصی از زمرد های مشابه بسیار پاک تر است و در تراش هم کمتر شکسته می شود.

گارنت ساووریت

گارنت ساووریت

دمانتوئید  (Demantoid) : از واژه آلمانی Demant به معنی الماس اقتباس شده که به دلیل درخشش فوق العاده و پراکندگی بالا گران قیمت ترین گارنت می باشد. قدرت تجزیه نور آن حتی از الماس هم بیشتر است. علاوه بر داشتن مقادیر زیادی کروم ، دارای کاتیون های آهن و آلومینیوم نیز می باشد و به دلیل داشتن ضریب شکست نور بالا ، جلای بسیار خوب و رنگ سبز سیر بسیار مورد توجه بازار جواهرات است ؛ اما به ندرت نگینی حدود یک قیراط یا بیشتر از آن یافت می شود که این امر ناشی از در هم رشد کردن این کانی می باشد. اما در سال های اخیر در جنوب سیرجان و شمال غرب ارومیه بلورهای بسیار شفاف و خوش رنگی با وزن 20  قیراط و بیشتر استخراج شده است.

گارنت دمانتوئید

گارنت دمانتوئید

آندرادیت (Andradite) : این کانی با ترکیب شیمیایی Ca2Fe2(SiO4)، سختی مو 6.5 ، وزن مخصوص 3.85 دارای ضریب شکست نور  1.89 می باشد. بلور های ایدیو مورف (خود شکل) آن در رنگ های زرد و قرمز یافت می شود. (رنگ زرد آن به دلیل شباهت زیاد آن به توپاز زرد ، «توپازولیت» نام گرفته است.) این کانی در سنگ های شیست مرکز و جنوب ایران در رنگ های قرمز تا قهوه ای به وفور یافت می شود.

گارنت آندرادیت

گارنت آندرادیت

تشخیص لعل اصل

برای شناخت لعل اصل از بدل آن باید به شفافیت و نداشتن ترک در آن توجه کرد. همچنین برای تشخیص اصالت تراش یمنی نیز می بایست به حاشیه کاملا گرد آن توجه داشت (اصولا سنگ تراشان یمنی به گرد تراشیدن احجار معروفند.)

معادن

معادن اصلی اين سنگ در جهان برمه ، سريلانكا، ايالت بدخشان در منطقه مرزی افغانستان ، تاجيكستان، ويتنام، تانزانيا، کنيا و ماداگاسكار می باشند. اما بهترين و خوش رنگ ترين لعل در حال حاضر، از برمه و خصوصا بدخشان به دست می آيد.

اسپینل (Spinel)

کانی دیگری به نام اسپینل (Spinel) وجود دارد که از لحاظ ظاهری بسیار به لعل و یاقوت شباهت دارد به همین خاطر در گذشته بسیاری از اسپینل ها را به اشتباه یاقوت و یا لعل می پنداشتند. امروزه نیز گاهی این کانی ها با هم اشتباه گرفته می شوند. حتی در بعضی مقالات لعل را به اشتباه اسپینل می خوانند. از عمده تفاوت های موجود میان لعل و اسپینل ، رنگ آبی می باشد. تنها رنگی که در خانواده گارنت دیده نشده ، آبی است. اسپینل به رنگ های قرمز ، صورتی ، بنفش ، زرد ، نارنجی ، آبی ، سبز سیر و مشکی در طبیعت یافت می شود ولی رنگ مرغوب آن قرمز یاقوتی می باشد. بسیاری از یاقوت های سرخ مشهور جهان در حقیقت اسپینل هستند ؛ مانند : تاج ياقوت پرنس سياه، ياقوت تيمور .
یکی از بزرگ ترین اسپینل های جهان «لعل سامریان» نام دارد که در موزه جواهرات ملی ایران نگهداری می شود. این کانی 500 قیراط وزن دارد.

اسپینل با سیستم کریستالی ایزومتریک دارای ترکیب شیمیایی MgAl2O4 ، سختی مو  8 ، وزن مخصوص 3.61 - 3.58 ، ضریب شکست نور  1.736 - 0.712 است. کلیواژ آن ناقص است ؛ شکست دو گانه و پدیده چند رنگی ندارد و دارای پدیده فلورسانس است که به رنگ های قرمز قوی ، قرمز ، آبی ضعیف ، سبز متمایل به قرمز ضعیف ، سبز ضعیف دیده می شود.

سنگ لعل اسپینل

اسپینل

سنگ یاقوت تیمور

سنگ یاقوت تیمور


تحقیق و گردآوری :

گروه کارشناسی ايران آنتيک

www.iranantiq.com


منابع

  • فرهنگ جامع جواهر شناسی ؛ جهان جواهرات / دکتر داریوش ادیب / انتشارات پازینه / سال 1392
  • گوهر های شگفت انگیز جهان / دکتر داریوش ادیب / انتشارات پازینه / سال 1390
  • بررسی کاربرد نمادین لعل و یاقوت در اشعار شاعران ایرانی / زهره مرادی / مجله پژوهش هنر / پاییز 1392 / شماره 3
نظر کاربران

avatar
۰ لایک
سلام آقا محمد گارنت خریداری چه قیمتی هستم 100%لطفا جواب بدید
avatar
۶ لایک
من سنگ گارنت قرمز زیاد دارم مشتری میخام
avatar
۰ لایک
سلام تعدادی ازسنگ گارنت قرمز یاقوت کله غازی یاقوت برمه استارت وبرمه پاکدارم مشتری ندارم
avatar
۳ لایک
لعل قرمز. سبز راف دو تیکه لازم است چند قیمت است
.
avatar
۲ لایک
ن بنازمت خوشم اومد عالی گل قالی
avatar
۷ لایک
سلام من مقداری سنگ افغانی دارم , خیلی ها میگن اسپنل سرخ است , میخواستم منو راهنمایی کنید که پیش کسی برای کارشناسی ببرم , تشکر
avatarنظر خود را ارسال کنید

لوگو ایران آنتیک کوتاه درباره ما
ایران آنتیک ، حامی فرهنگ و هنر
فروشگاه اینترنتی ایران آنتیک و مرجع خرید سکه ، اسکناس ، مدال ، صنایع دستی ، کتاب و غیره ... می باشد. تلاش ما در ایران آنتیک عرضه مستقیم و بدون واسطه کالای کلکسیونی دارای اصالت ایرانی و خارجی از مجموعه داران کشور و معرفی و فروش آنها در این وبسایت است. و همچنین تهیه تخصصی گلچینی از بهترین لوازم آنتیک و اشیاء قدیمی (برندهای قدیمی کارخانه ای) بر مبنای تعریف درست آنتیک و همچنین صنایع دستی نفیس هنرمندان ایرانی است. گلچینی که باعث برانگیختگی حس نوستالژی در بین علاقمندان خواهد شد. یکی از بخش های مهمی که در ایران آنتیک بطور جدی و مرجع گونه به آن پرداخته می شود، بخش کلکسیونی یا مجموعه داری می باشد. بخش هایی نظیر سکه ایرانی ، مدال یادبود ، اسکناس ایرانی ، تمبر قدیمی و غیره که بسیار جامع و متنوع اند. در ایران آنتیک جهت شناساندن فرهنگ و هنر به علاقمندان صنایع دستی ، تلاش شده با جذب افراد کارشناس اقدام به تولید مقالات اختصاصی و ارزنده نماییم تا دست ساخته های اصیل ایرانی مانند قلم زنی ، فیروزه کوبی ، میناکاری ، خاتم کاری ، رودوزی ها و بسیاری دیگر را به علاقمندان بشناسانیم. ایران آنتیک بهترین مکان برای شناخت و خرید آنلاین صنایع دستی نقره ، اشیاء قیمتی و کلکسیونی ، سکه قدیمی ، اسکناس قدیمی ، کتاب تاریخی و تخصصی ، زیورآلات و... می باشد.