:: لیست جدید ۸ فروردین :: اینجا ضربه بزنید

کتیبه دوزی

درباره کتیبه دوزی


«کتیبه» در لغت به معنای قطعه ای است از جنس کاشی ، پارچه و ... که بر سر در ورودی یا دیوار ابنیه کاخ ها ، مساجد ، اماکن متبرکه و ... با استفاده از انواع خطوط ، آیه یا اشعار می نویسند.

«کتیبه دوزی» نوعی رودوزی سنتی و زیبا است و به دوختی اطلاق می شود که درآن طرح هایی مانند آیات قرآن ، اسامی ائمه اطهار ، اشعار و داستان های حماسی با خطوطی چون ثلث ، مثنی ، طغری ، شبه طغری ، تسلسلی یا دیوانی ، سایر خطوط تفننی یا نستعلیق با قلم دانگ بالا با استفاده از نخ های ملیله ، نقده ، نخ گلابتون و نخ سرمه به رنگ های طلایی ، نقره ای که خود این رنگ ها نیز نسبت به هم با درجات مختلف پختی رنگ فرق دارد ؛ مثل طلایی پررنگ و کم رنگ بر پارچه دوخته می شود. پرده کعبه به این روش نیز رودوزی شده است.

معمولا این نخ ها به تار و پود پارچه فرو نمی روند و توسط نخی رابط دوخته می شوند.

کتیبه دوزی پرده کعبه

کتیبه دوزی پرده کعبه

علاوه بر این طرح های خطی ، به دوخت ترنج هایی که در حواشی به صورت متصل به هم یا جدا از هم تکرار می شود و داخل آن را خطوط یا نقوشی زینت می دهند نیز کتیبه دوزی گفته می شود. ( لازم به ذکر است که نوع اول بیشتر رایج است.)

تاریخچه

این رودوزی نیز مانند سایر دوخت ها سابقه ای کهن در تاریخ و تمدن کشورمان دارد چرا که اولین نمونه ها از این دوخت بر درفش های دوره های هخامنشی ، اشکانی و ساسانی مشاهده شده که به همراه سایر دوخت ها جلوه خاصی به زمینه بخشیده است.
دوره شکوفایی این هنر را می توان بعد از اسلام دانست ؛ چرا که در سده دوم و سوم هجری قمری در شوش و شوشتر کارگاه هایی برای تهیه پرده کعبه وجود داشته که همه ساله 8 تخته پرده بزرگ و 4 تخته پرده باریک برای حجرالاسود بر روی مخمل مشکی کتیبه دوزی (همراه با سایر رودوزی) شده و به عربستان ارسال می شد.

روی پرده ها را بعد از طراحی فتیله گذاری کرده و دور آن را با نخ گلابتون که طلای بیش از پنجاه درصد بود ، ده یک دوزی می کردند. نوشته پرده ها شامل آیاتی از است که با خطوط سته ( محقق ، ریحان ، نسخ ، ثلث ، رقاع و توقیع ) توسط استادان بنام نوشته می شد. اندازه خطوط از لحاظ قلمی ؛ اکثر قلم 6 دانگ یا کتیبه ای بوده است.

تا دوره صفوی این دوخت برای پرده کعبه مورد استفاده قرار می گرفت اما از آن به بعد که دوخت پرده کعبه به کشورهای دیگر واگذار شد این رودوزی زیبا در موارد دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفت. در دوره صفوی از این دوخت برای تولید تابلوهای زینتی استفاده می شد.
هم اکنون به غیر از اماکن متبرکه ، هنرمندان و سوزن دوزان با استفاده از این رودوزی به تهیه تابلو های هنری می پردازند و این رودوزی در اکثر استان های ایران رواج دارد.

در کتیبه دوزی از دوخت های ساتن و ده یک دوزی استفاده می شود و معمولا زیر دوخت را برجسته می کنند ؛ برای این کار از مقوا یا دوخت هایی مثل بخیه ، رویهم ، پنبه دوزی و فتیله دوزی استفاده می کنند.


تحقیق و گردآوری:

گروه کارشناسی ایران آنتیک

www.iranantiq.com


منابع

  • دايره المعارف هنر های صنايع دستی و حرف مربوط به آن / سيد ابوالقاسم سيد صدر / انتشارات سيمای دانش / چاپ دوم / سال 1388
  • آشنايی با هنر های سنتی 3 / دکتر حسين ياوری ، آنيتا منصوری ، شريفه سلطانی / انتشارات سيمای دانش / چاپ اول / سال 1390

 

نظر کاربران

avatarنظر خود را ارسال کنید

لوگو ایران آنتیک کوتاه درباره ما
ایران آنتیک ، حامی فرهنگ و هنر
فروشگاه اینترنتی ایران آنتیک و مرجع خرید سکه ، اسکناس ، مدال ، صنایع دستی ، کتاب و غیره ... می باشد. تلاش ما در ایران آنتیک عرضه مستقیم و بدون واسطه کالای کلکسیونی دارای اصالت ایرانی و خارجی از مجموعه داران کشور و معرفی و فروش آنها در این وبسایت است. و همچنین تهیه تخصصی گلچینی از بهترین لوازم آنتیک و اشیاء قدیمی (برندهای قدیمی کارخانه ای) بر مبنای تعریف درست آنتیک و همچنین صنایع دستی نفیس هنرمندان ایرانی است. گلچینی که باعث برانگیختگی حس نوستالژی در بین علاقمندان خواهد شد. یکی از بخش های مهمی که در ایران آنتیک بطور جدی و مرجع گونه به آن پرداخته می شود، بخش کلکسیونی یا مجموعه داری می باشد. بخش هایی نظیر سکه ایرانی ، مدال یادبود ، اسکناس ایرانی ، تمبر قدیمی و غیره که بسیار جامع و متنوع اند. در ایران آنتیک جهت شناساندن فرهنگ و هنر به علاقمندان صنایع دستی ، تلاش شده با جذب افراد کارشناس اقدام به تولید مقالات اختصاصی و ارزنده نماییم تا دست ساخته های اصیل ایرانی مانند قلم زنی ، فیروزه کوبی ، میناکاری ، خاتم کاری ، رودوزی ها و بسیاری دیگر را به علاقمندان بشناسانیم. ایران آنتیک بهترین مکان برای شناخت و خرید آنلاین صنایع دستی نقره ، اشیاء قیمتی و کلکسیونی ، سکه قدیمی ، اسکناس قدیمی ، کتاب تاریخی و تخصصی ، زیورآلات و... می باشد.