:: لیست جدید ۱۰ فروردین :: اینجا ضربه بزنید

برک بافی

درباره برک بافی


برک نوعی پارچه دستباف ضخیم است که با استفاده از پشم شتر یا کرک بز در نقوش ساده یا چهارخانه بافته می شود و نام این پارچه نیز بر همین اساس انتخاب شده است. به برک در عربی بَرکّان گفته می شود. 

کیفیت پارچه را می توان به دو نوع نرم و شفاف و کرک مانند و ظریف جهت پارچه فاستونی و پشمی ؛ و الیاف بلند و خشن جهت نمد و قالی و غیره تقسیم کرد. پرزهای پارچه راست و مستقیم و با دوام است، خاصیت فنری دارد و بر روی هم نمی خوابد. معمولا خودرنگ است و در رنگ های قهوه ای ، سیاه ، سفید ، شیری و شکری یا خاکستری تهیه می شود.

تقاضای زیاد برای این پارچه به دلیل گرم بودن و وزن سبک و نگهداری آسان آن می باشد. و از آن برای تهیه اورکت ، کت و شلوار ، بلوز و ژاکت ، گاهی پتو و قالی استفاده می کنند.

در قدیم، درویشان از برک قبا و کلاه می دوختند و بعدها با بهبود کیفیت آن ، پادشاهان و فرمانروایان نیز قبا و جبه از جنس برک به تن می کردند.

تیمور لنگ در سرگذشتی که به قلم خود نوشته است درباره بشرویه خراسان و پارچه برک می نویسد: «چند روز بعد نزدیک شهر «بشرویه» رسیدم ... سکنه شهر که در سر راهم ایستاده بودند توبره ای داشتند و چیزی از آن بیرون می آوردند و آن را به دو قسمت تقسیم می کردند. یکی را در جیب چپ می گذاشتند و دیگری را در جیب راست. بعداً فهمیدم آن ها در توبره خود پشم بز نگه می دارند و آن ها موی بز را از کرک جدا می کنند و تا از کرک «برک» ببافند و از موی بز جاجیم و گلیم ببافند. برک از پارچه های پشمین چین هم لطیف تر بود و من پارچه ای به آن لطافت در عمرم ندیده بودم. در بازدید از یکی از کارگاه های نساجی خواستم به تمام کارگران آن نفری یک سکه هدیه دهم اما آن ها نپذیرفتند.»

ناظم الاطباء می نویسد: « برک پارچه ای از کرک گوسفند و بسیار نفیس و اعلا است که از آن جبه و سرداری دوزند ، و برک بخرز و کرمان بر سایر اقسام آن ترجیح دارد.»

ادوارد پولاک در سفرنامه خود نوشته : « برک پارچه ای نرم و چسبان است که از کرک لطیف شتر بافته می شود و در ایران جای فاستونی را گرفته است.»

از برک در کشورهایی چون ایران ، افغانستان ، لیبی ، الجزایر برای تهیه پوشاکی چون پالتو ، لبّاده ، شولا (در افغانستان) ، نوعی ردا (در میان عرب ها) ، چوقا (بالاپوش چوپانان) ، مُچ پیچ (به محلّی خراسانی : «پِی تُوَه » به معنای تابیده به پا یا تابه و گرم کننده پی) و شال های برکی (در ایران) به کار می رود.

 

شیوه بافت

ابتدا به پوست ، آهک زده تا کرک و مو به آسانی جدا شود ، سپس کرک ها را از نظر رنگ تفکیک کرده وآن ها را شانه می زنند ، سپس دوباره کرک ها را دوباره موی کشی کرده و پس از شانه مجدد ، با چرخ دستی می ریسند و به نخ تبدیل می کنند. بعد از طی شدن مراحل آهار زدن ، تنیدن ، اندازه گیری و چسباندن نخ ها به یکدیگر ، نخ را چله دوانی و ماسوره پیچی می کنند. سپس با نخ های خاصله چله کشی کرده و شروع به بافت می نمایند.

بافت برک با دستگاه دو وردی نساجی بافته می شود. پارچه حاصله را با زرده تخم مرغ ورز می دهند تا حالتی نمدی به خود گیرد. برک از لطافت و استحکام خاصی برخوردار است و از آن عمدتاً برای تهیه و دوخت کت مردانه و پالتوی زمستانی استفاده می شود.

مراکز تولید

برک امروزه در ایران کمیاب است. بجستان ، گناباد ، فردوس و بشرویه در خراسان از نواحی اصلی تولید این پارچه هستند ؛ در استان کرمان نیز بافته می شود.

انواع مشهور آن در قبیله بربری هزاره (برک هزاری ) در بشرویه (استان خراسان) بوده و در حال حاضر، مرکز فروش برک در مشهد است.

برک بافی در خراسان سابقه تاریخی دارد و قبل از صنایع نساجی ماشینی دوران بسیار درخشانی داشته است. با پیدایش ماشین در صنایع نساجی و تولید انواع پارچه به مقدار زیاد و قیمت ارزان ، تولید برک بسیار کم شد و دیگر نتوانست با صنعت مشابه ماشینی رقابت کند.

امروزه به دلیل زحمت زیاد تولید ، بالا بودن سن شاغلین ، افزایش بهای مواد اولیه و کمی دستمزد کارگران ، این هنر رو به نابودی است و اکثر شاغلین این رشته ، به رشته های پر رونق دیگری چون قالی بافی روی آوردند.

 

کارگاه برک بافی

کارگاه برک بافی


تحقیق و گردآوری:

گروه کارشناسی ایران آنتیک

www.iranantiq.com


منابع

  • صنایع دستی استان خراسان / مجله بورس / دوره اول / خرداد 1352 / شماره 118

 

نظر کاربران

avatar
۰ لایک
در این سایت هیچ عکسی یا فیلم که نشان بدهد طریق بافت برک نیس
avatar
۴ لایک
سلام. متاسفانه اسمی از مرکز اصلی برک بافی یعنی شهر مود خراسان جنوبی در متن فوق برده نشده است. از نظر کیفیت و طرح های بافت این پارچه بافندگان شهر مود شهره بوده اند و هم اکنون تنها جایی که در ایران هنوز به بافت این پارچه مشغول می باشند شهر مود هست. عکسی هم که در این صفحه بارگذاری شده کارگاه پیشکسوت برک بافی خانم لشکری پور هنرمند مودی می باشد
avatarنظر خود را ارسال کنید

لوگو ایران آنتیک کوتاه درباره ما
ایران آنتیک ، حامی فرهنگ و هنر
فروشگاه اینترنتی ایران آنتیک و مرجع خرید سکه ، اسکناس ، مدال ، صنایع دستی ، کتاب و غیره ... می باشد. تلاش ما در ایران آنتیک عرضه مستقیم و بدون واسطه کالای کلکسیونی دارای اصالت ایرانی و خارجی از مجموعه داران کشور و معرفی و فروش آنها در این وبسایت است. و همچنین تهیه تخصصی گلچینی از بهترین لوازم آنتیک و اشیاء قدیمی (برندهای قدیمی کارخانه ای) بر مبنای تعریف درست آنتیک و همچنین صنایع دستی نفیس هنرمندان ایرانی است. گلچینی که باعث برانگیختگی حس نوستالژی در بین علاقمندان خواهد شد. یکی از بخش های مهمی که در ایران آنتیک بطور جدی و مرجع گونه به آن پرداخته می شود، بخش کلکسیونی یا مجموعه داری می باشد. بخش هایی نظیر سکه ایرانی ، مدال یادبود ، اسکناس ایرانی ، تمبر قدیمی و غیره که بسیار جامع و متنوع اند. در ایران آنتیک جهت شناساندن فرهنگ و هنر به علاقمندان صنایع دستی ، تلاش شده با جذب افراد کارشناس اقدام به تولید مقالات اختصاصی و ارزنده نماییم تا دست ساخته های اصیل ایرانی مانند قلم زنی ، فیروزه کوبی ، میناکاری ، خاتم کاری ، رودوزی ها و بسیاری دیگر را به علاقمندان بشناسانیم. ایران آنتیک بهترین مکان برای شناخت و خرید آنلاین صنایع دستی نقره ، اشیاء قیمتی و کلکسیونی ، سکه قدیمی ، اسکناس قدیمی ، کتاب تاریخی و تخصصی ، زیورآلات و... می باشد.