بازگشت نقش برجسته سرباز هخامنشی از آمریکا به ایران پس از 80 سال

نقش برجسته سردیس سرباز هخامنشی که به صورت غیرقانونی از ایران خارج شده بود ، به ایران بازگشت.

به گزارش «ایران آنتیک» به نقل از گروه خبرگزاری اقتصادی ایران ، نقش برجسته سرباز هخامنشی که به صورت غیر قانونی از ایران خارج شده بود ، به ایران بازگشت. علی اصغر مونسان رئیس سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری با اعلام این خبر درباره این نقش برجسته گفت: «نقش برجسته سردیس هخامنشی حدود 80 سال پیش به صورت غیر قانونی از ایران خارج شده بود که با رایزنی های بین المللی و نیز پیگیری های حقوقی چندی پیش موفق شدیم این نقش برجسته ارزشمند را از دادستانی نیویورک تحویل بگیریم.»
وی افزود: «این اثر 90 سال پیش در ایران کشف و چند سال بعد از ایران خارج شد و از کانادا و آمریکا سر در آورد که خوشبختانه بعد از پیگیری های حقوقی ، موفق به بازگراندن این اثر ارزشمند تاریخی شدیم.»
این اثر تاریخی سال گذشته در حراجی در نیویورک کشف شد و با ارائه اسناد به دادستانی نیویورک مشخص شد که متعلق به ایران است و به صورت غیر قانونی به فروش گذاشته شده است.
پیش از این و در 14 شهریور ماه 97 سفیر ایران در سازمان ملل خبر از انتقال آن به ایران داده بود.

این نقش برجسته یکی از چندین سنگ برجسته منقوش به سربازان هخامنشی از پلکان شرقی کاخ آپادانا مجموعه تخت جمشید است که احتمالا در سال 1336 شمسی ربوده شد. تا اینکه فردی به نام خانم برنت در سال 1974 م. آن را از یک حراجی با عنوان « حراجی ساتبی نیویورک » خرید و به مدت 30 سال در اختیار خود نگه داشت. او در مارس 2005 میلادی تصمیم به فروش آن از طریق حراجی کریستیز کرد. دولت ایران همان موقع متوجه این امر شد و پیرو آن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اقدامات قضایی خود را توسط وکلای انگلیسی مبنی بر توقیف حراج و طرح دعوی جهت استرداد شی به ایران با اثبات مالکیت ایران درخصوص این اثر آغاز کرد اما دادگاه لندن در تاریخ 20 مارس 2007 میلادی حکم به نفع دارنده فعلی اثر ساکن فرانسه صادر کرد.
سازمان میراث فرهنگی اعلام کرد که  آمادگی دارد طی مذاکره با دارنده فعلی اثر و پرداخت هزینه نگهداری ، این قطعه سنگ ارزشمند تاریخی که اثری ملی است را به جایگاه اصلی خود (بر پیکر سرباز هخامنشی) بازگرداند. همچنین طبق قوانین بین المللی تمامی هزینه های نگهداری به دارنده کنونی سر سرباز هخامنشی به طور کامل پرداخت شود. تا اینکه مدتی بعد با وجود واسطه های متعدد بر سر راه مذاکره برای بازپس گیری این نقش برجسته و شفاف نبودن موضوع به طور دقیق ، برای احقاق حقوق ملی ایران شکایتی از فروشنده تنظیم شد که دادگاه لندن به نفع فروشنده رای صادر کرد اما بعد از آن فروشنده برای مذاکره با ایران ابراز تمایل کرد.

آبان سال 1386  خانم برنت فرانسوی پیشنهاد پرداخت هزینه 500 هزار پوندی برای نگهداری این شی طی این سال ها را از سوی ایران نپذیرفت و این نقش برجسته را در انگلیس به حراج گذاشت و فروخت. 
در بهمن ماه سال 1392 با کشف این نقش برجسته در آپارتمان مردی کانادایی در شهر ادمونتون ، ماجرای سرقت این کتیبه باستانی وارد مرحله جدیدی شد و در رسانه ها اینگونه نوشتند که این اثر تاریخی ارزشمند در سال 2011 در روز روشن از موزه هنرهای زیبای مونترال کانادا به سرقت رفت ، سپس در 22 ژانویه 2014 در بازرسی از خانه یک جوان کانادایی به نام «سمون متکی» در استان کبک این کشور پیدا شد. این فرد گفته بود که کتیبه هخامنشی را سه سال پیش از دوستانش به قیمت 1400 دلار خریداری کرده و فکر نمی کرده که قیمتی باشد.
در آبان سال 1396 ، کمپانی «هنرکهن، روبرت ویس» پوستری را منتشر کرد که در آن نقش برجسته سرباز هخامنشیِ سرقت شده از تخت‌جمشید روی آن حک شده بود. این موسسه  قصد تبلیغ نمایشگاه «هنر کهن» نیویورک را داشت. سازمان میراث فرهنگی با اطلاع از این اقدام ، با همکاری مرکز خدمات حقوق بین‌الملل ریاست جمهوری موفق به توقف نمایش و فروش آن در نیویورک شد و در روز نخست آغاز به کار نمایشگاه یعنی شش آبان سال 1396 طرح نقش برجسته سرباز هخامنشی که قیمتی معادل 1.2 میلیون دلار ارزش گذاری شده بود، از بخش معرفی آثار نمایشگاه و در قسمت «کلاسیک» روی سایتِ این کمپانی حذف شد.
این اثر از همان زمان در اختیار دادستانی امریکا قرار گرفت، و پیگیری های حقوقی ایران منجر به برگزاری دادگاه عالی نیویورک و اعلام رأی نهایی به نفع ایران شد و حتی اعتراض به این رای نیز خللی در حکم استردادی که دادگاه عالی امریکا برای ایران صادر کرده بود، ایجاد نکرد.
قرار است این نقش برجسته پس از نمایش در موزه ملی ایران به چند موزه مهم در چند شهر کشور از جمله موزه آذربایجان ، اصفهان ، خراسان رضوی برود تا همه مردم ایران بتوانند آن را ببینند. سپس به شیراز منتقل شود و جایی نزدیک به تخت جمشید برای همیشه به نمایش گذاشته شود. گمانه زنی ها بر این است که سر این سرباز به موزه پاسارگاد که مجهزتر است خواهد رفت و یا اینکه در پلکان جاسازی خواهد شد. منتها قبل از هر اتفاقی در تهران یک مراسم رونمایی و نمایشگاهی برایش ترتیب خواهند داد که زمان این رونمایی هنوز مشخص نیست. 
 

منبع : خبرگزاری اقتصادی ایران – مشرق نیوز - خبرگزاری مهر