آکاردئون

آکاردئون

از سازهای بادی صفحه کلید دار می باشد ، بدنه آن از دو بخش مستطیل شکل تشکیل شده که توسط بخش ارتجاعی به هم متصل شده اند ؛ این بخش ارتجاعی شامل مجاری هوایی هستند که با باز و بسته شدنشان توسط نوازنده ، صدا تولید می گردد. اجرای چندین صدا به صورت همزمان با این ساز امکان پذیر می باشد.

وسعت صدا در این ساز بستگی به اعداد شستی ها یا به عبارتی به بزرگی یا کوچکی این ساز دارد. بزرگترین وسعت صدای آکاردئون سه اکتاو و اندی می باشد. مکانیسمی شبیه به ساز دهنی دارد اما با این تفاوت که نیازی به استفاده از دهان برای دمیدن در آن نیست. آکاردئون همچنین شباهت زیادی به ارگ های بادی کلیسا دارد.

در ابتدا به آن «eoline» می گفتند اما با گذشت زمان در دست نویس های افراد به زبان های مختلف ، نام «accordion» جایگزین آن شد.

آکاردئون / Accordion

آکاردئون در اوایل قرن نوزدهم توسط اروپایی ها اختراع شد. بسیاری بر این عقیده اند که شکل اصلی آکاردئون در سال 1822 میلادی توسط «کریستین فریدریش لوودویگ بوشمان» در برلین اختراع شده است. در سال 1829 میلادی توسط شخصی ارمنی به نام «سریل دمیان / Cyrill Demian» در وین به ثبت رسید که این ساز، شباهت بسیار کمی به آکاردئون های امروزی دارد.

در سال 1829 میلادی «سرچارلز ویت استون / Sir Charles Wheatstone» ساز «کنسرتینا» را ابداع کرد ، که نوعی آکاردئون کوچک بود و کیبورد آن با دست چپ کنترل میشد ؛ در سال 1831 میلادی نیز سازی با نام «فلوتینا» را عرضه نمود ، کیبورد آن با دست راست کنترل می گردید. آن چه که امروزه آکاردئون نامیده می شود در حقیقت ترکیبی از این دو ساز می باشد.

کنسرتینا

صفحه کلیدهای آکوردئون که درست مانند کلیدهای پیانو است، در قرن دوازدهم اختراع شد. نخستین سازی که پیشرو آکوردئون محسوب می شود، در سال 1829 میلادی، توسط مردی استرالیایی به نام دامین ساخته شد.

آکاردئون بایان (bandoneón)

این ساز توسط «هنریش بند / Heinrich Band» ابداع شده که در کشور آرژانتین بسیار محبوب و از عناصر کلیدی در ارکستر تانگو به شمار می رود. کلاویه دار نیست اما در طرفین آن دکمه هایی وجود دارد که بیشتر آنها در حالت باز و بسته بودن ساز، نت های متفاوتی را تولید می کنند. لازم به ذکر است که کلیدهای سمت راست و چپ با هم متفاوتند.

آکاردئون بایان

بایان مانند دیگر انواع آکاردئون با باز و بسته کردن بخش ارتجاعی ساز و فشار هم زمان یک یا چند دکمه با انگشتان، نواخته می شود. «Reinlander» معروفترین مدل آکاردئون بایان است که در اواخر قرن بیستم به آرژانتین وارد شد و «Chemnitz» مدل دیگریست که توسط لهستانی ها به آمریکا وارد شد. 

چمنیتز / Chemnitz

گارمون

سازی روسی و هم خانواده با آکاردئون و از آن کمی کوچکتر است. این ساز از روسیه به گرجستان و قفقاز ، و سپس به ایران آمد و در موسیقی محلی آذربایجان به فراوانی نواخته می شود. به این ساز « قارمان / قارمون » نیز گفته می شود.

گارمون

تحقیق و گردآوری :

گروه کارشناسی ایران آنتیک

www.iranantiq.com

منابع

• ساز شناسی / پرویز منصوری / انتشارات زوار / بهار 1393 / چاپ نهم