آفتابه لگن

درباره آفتابه لگن

آفتابه لگن وسیله ای برای شستشوی دست و دهان قبل و بعد از خوردن غذا بوده که در قدیم آن را همراه با حوله ای بر سر سفره می آوردند ؛ از فلزاتی چون طلا ، نقره ، مس ، برنج و... ساخته می شوند.

از آفتابه برای شستن و از لگن برای جمع آوری آب زاید استفاده می شود.

آفتابه لگن مربوط به دوره قاجار

در زمان های گذشته که مردم با دست غذا می خوردند ، رسم بر این بود که پیش از غذا دست ها را بر سر سفره با آفتابه و لگن می شستند. در مهمانی ها قبل از شروع غذا ، نوکرها آفتابه و لگن را پیش تک تک مهمان ها برده ، زانو زده و لگن را زیر دست آن ها گرفته و با آفتابه آب می ریختند ، به این ترتیب مهمان ها دست های خود را شسته و با حوله خشک می کردند. این رسم چنان فراگیر شده بود که دیگر آفتابه لگن جزئی از تجملات سفره به شمار می رفت و بعضی بر سر سفره چند دست آفتابه لگن می آوردند.

ضرب المثل «آفتابه لگن هفت دست شام و نهار هیچی» کنایه ایست که به وجود و اهمیت حواشی ، بیشتر از موضوع اشاره دارد.

استفاده از آفتابه لگن از دوران صفویه به بعد بسیار رایج شد و آثاری نفیس از فلزات گرانبهایی همچون طلا و نقره از این دوران به یادگار مانده است. برای زینت بخشی هر چه بیشتر ، از هنر قلم زنی و مینا کاری بر روی آن ها استفاده می کردند. در دوران قاجار نیز از این ظروف ، بسیار استفاده می شده و آفتابه لگن های بسیاری نیز از آن زمان موجود می باشد.

در مهمانی های اشرافی برای شستن دست مهمانان قبل و بعد از صرف غذا از آفتابه لگن نقره استفاده می کردند. در دوران پهلوی که استفاده از قاشق و چنگال رواج پیدا کرد دیگر نیازی به شستن دست بر سر سفره نبود و رفته رفته آفتابه و لگن کاربرد خود را از دست داد و در منازل جنبه زینتی پیدا کرد.

آفتابه لگن برنجی ، مربوط به دوره قاجار