:: مزایده شماره ۸۶ :: اینجا ضربه بزنید

ترازو

درباره ترازو


ترازو وسیله ایی است برای سنجیدن وزن و در اصطلاح به ابزاری گفته می شود که جرم اجسام را تعیین می کند. در زبان فارسی به معنی «همسطح بودن» است ؛ در ترازو های قدیم ، جرم اجسام از هم سطحی با وزنه های دیگر تعیین می شده است و به همین سبب از این کلمه برای سنجش جرم استفاده می شود. در زبان عربی به آن میزان و در زبان انگلیسی به آن balance و همچنین scale گفته می شود.

انواع ترازو

انواع ترازو

یکی از قدیمی ترین ابزارهاست که قدمت آن ، با استناد به تصاویر در مقابر فراعنه مصر، به حدود 5000 سال پیش از میلاد می رسد در قرآن نیز به «میزان» هم به معنای ابزار سنجشِ وزن و هم به مفهوم وسیله برپا داشتن عدل اشاره شده است. همان طور که گفته شد از هزاران سال پیش تعیین اندازه وزن ، با اندازه گیری وزن یک شی یا مقایسه وزن دو شی انجام می گرفته است.

نقاشی بر روی پاپیروس ، مصر ، محل نگهداری : موزه بریتانیا

نقاشی بر روی پاپیروس ، مصر ، محل نگهداری : موزه بریتانیا

دو ستاره به نام های «الشاهین» که معرب شاهین است و «ترازد» که همان ترازو است[1] وجود دارد. عبدالرحمن صوفی در کتاب صور الکواکب به این دو ستاره اشاره کرده و به عقیده وی «شاهین ترازو» اصلاحیست که ایرانیان به ستاره «نسر طائر» داده اند. چون ایرانیان این سه ستاره را به صورت ترازویی تصور می کردند.

به تصویر کشیدن ترازو با ستاره در آسمان

به تصویر کشیدن ترازو با ستاره در آسمان

ساده ترین نوع ترازو همانند آنچه که ایرانیان از دیدن ستاره ها تصور می کردند از یک شاهین و دو کفه تشکیل می شود و اساس کار آن بر قوانین اهرم است ؛ برای وزن کردن ، جسم مورد نظر را در یک کفه و وزنه ها را در کفه دیگر قرار می دهند تا شاهین به حالت تعادل درآید و با توجه به وزنه ها وزن جسم معلوم گردد.

ترازویی با دو کفه و شاهین

به تصویر کشیدن ترازو با ستاره در آسمان

از بین النهرین تصاویری یافت شده که نشان می دهد در آن زمان از ابزاری مشابه ترازوی شاهین دار استفاده می کردند که تا قرن حاضر نیز همچنان مورد استفاده قرار می گرفته است. برای سنجش وزن ، از یک تکه چوب صاف آویزان شده از یک نخ استفاده می کردند. دو سوراخ در هر طرف قطعه چوبی برای نگهداشتن کفه ترازو (قطعه چوب) تعبیه می شده است. دقت این ترازوی چوبی به یکسان بودن فاصله بین شاهین تا دو طرف قطعه چوبی بستگی دارد. به همین سبب قرارگیری سوراخ ها در محلی دقیق و همچنین حرکت ریسمان تاثیر بسزایی در دقت این ترازو داشته است.

ابوریحان بیرونی بیشترین فعالیت را برای اندازه گیری وزن ها و بویژه به دست آوردن وزن مخصوص اجسام انجام داد ؛ او با وسیله ای به نام «آلت مخروطی» که برای این کار ابداع کرد برای نخستین بار وزن مخصوص هجده فلز و کانی را به دست آورد. آلت مخروطی را می توان قدیمی ترین پیکنومتر (چگالی سنج) به شمار آورد. وی ابتدا جسم مورد نظر را با دقت وزن کرده  و در این وسیله که مخروطی پر از آب بود قرار می داد ، سپس مقدار آبی که با ورود جسم به بیرون ریخته شده بود را وزن می کرد. برای خارج شدن این آب اضافی ، سوراخی در محل مناسب در نظر گرفته شده بود.

با گذشت زمان انواع ترازو ، بر اساس کاربرد آن ها ساخته شد، برخی از آنها عبارت اند از: قَپان ، ترازوی آبی ، و ترازوهای ترکیبی از جمله ترازوی حکمت. ترازو های ترکیبی بسیار پیچیده تر از انواع معمولی و ساده آن ها بوده و پله های بیشتری داشتند که تعدادشان در پیشرفته ترین آنها به پنج پله می رسید. وزن کردن اجسام در ترازوهای معمولی با معلق ماندن پله ها در هوا صورت می گرفت ، اما در ترازوی آبی ، جسم مورد نظر در آب غوطه ور می شد و بر اساس «اصل ارشمیدس » وزن مخصوص آن به دست می آمد. اما قپان برخلاف ترازوهای دیگر، فقط یک پله داشت.

ترازوی خیام

خیام برای وزن کردن اجسام و یافتن همبسته‌های گوناگون، ترازویی دوپله ساحت و نام آن را «ترازوی آبی مطلق» گذاشت. برای مدرج کردن این ترازو ، ابتدا مقداری طلای خالص در یک پله قرار داده و وزن آن را در هوا محاسبه می‌کردند. سپس پله حاوی طلا را در آب فرو می بردند و با گذاشتن وزنه در پله دیگر، وزن طلا را در آب تعیین می کردند و به این ترتیب، نسبت وزن آبی و هوایی طلا به دست می‌آمد.
همین کار با مقداری نقره تکرار می شد. دو نسبت به دست آمده، بر بازوی ترازو حک و فاصله بین این دو بر روی بازوی آن درجه بندی می شد. خیام همچنین ترازوی بزرگ و دقیقی شبیه قپان به نام «قسطاس المستقیم» ساخت که می توانست از یک حبه تا یک هزار دینار یا یک هزار درهم را وزن کند.

ترازوی حکمت

ساخت ترازوی حکمت نخستین بار ابوحاتم مظفربن اسماعیل اسفزاری بود که بیش از دو پله داشت و پیشرفتی در ساخت ترازو ها به شمار می آمد. پس از اسفزاری ، خازنی به ساخت و تکمیل ترازوی حکمت اقدام نمود.
ترازوی حکمت ، «جامع» (المیزان الجامع) نیز نامیده می شد ؛ این نام گذاری به سبب انجام دادن کارهایی بود که به وزن کردن اجسام مربوط می شد. پس از آنکه خازنی این گونه ترازوها را ساخت ، ترازوی دیگری که از لحاظ دقت علمی و جامعیت کاربرد ، با آن قابل مقایسه باشد، ساخته نشد. ترازوهای بعدی معمولا ساده و یا قپان هایی بودند که بازرگانان از آن ها استفاده می کردند.
ترازوی حکمت علاوه بر وزن کردن معمولی اجسام ، برای تشخیص در صد خلوص فلزات و گوهرها و تشخیص عیوبی نظیر وجود حفره های هوا در آنها، تعیین همبسته فلزها، تعیین نوع فلزها و گوهرهای ناشناخته ، و تعیین وزن مخصوص اجسام پس از اندازه گیری وزن های هوایی و آبی و وزن آبِ هم حجم جسم به کار می رفت . با وزن کردن فلزها و گوهرها با این ترازو ، جنس مواد نیز تعیین می شده ، که این کار با ترازوهای دیگر غیر ممکن بوده است.

ترازو دیجیتالی
ترازوییست که از مجموعه ای از برد ها و قطعات دیجیتالی تشکیل شده است و به صورت اتوماتیک پس از قرار دادن کالا بر روی آن ، کالا را وزن کرده و نمایشگر آن مقدار وزن را به نمایش در می آورد.
امروزه با پیشرفت روز افزون صنعت ترازو ، برای کاربردهای مختلف از ترازو های متفاوتی استفاده می شود ؛ مانند ترازوی طلا فروشی ، ترازوی آشپزخانه یا خانگی ، تروازوی فروشگاهی ، ترازوی آزمایشگاهی ، ترازوی صنعتی ، ترازوی نفرکش و ... .

ترازوی دو کفه ای برنجی کار شده با کریستال

ترازوی دو کفه ای برنجی کار شده با کریستال ، آنتیک


پانویس

1. در نسخ خطی کهن ، حرف « و » به صورت « د » نوشته می شد.


تحقیق و گردآوری :

گروه کارشناسی ایران آنتیک

www.iranantiq.com


منابع

  • ابوالفتح عبدالرحمن خازنی ( منجم و فیزیک دان مخترع آلات علمی ) / زهرا مومنی / کتاب ماه علوم و فنون / آذر ماه 1388 / شماره 119
  • شاهین و ترازو نام پارسی دو ستاره / سید محمد مظفری / مجله گزارش میراث / سال 1388 / شماره 31
نظر کاربران

avatar
۰ لایک
سلام این ترازویی که با کریستال تزیین شده رو دارین ؟
avatar
۰ لایک
بسیار عالی.
avatar
۰ لایک
خرید هم میشه کرد اینجا؟
پاسخ:
بله حضوری هم میتوانید خرید کنید .
avatar
۱ لایک
خوبه ولى من جيزي كه ميخوامو نديدم
avatar
۱ لایک
از اون ترازوهای قدیمی که به آن فپان می گفتند و مانند میله ای آهنی بود . دارای چندین قلاب که چیزی را که میخواستند وزن کنند با یکی از این قلاب ها می گرفتند و یکی از قلاب ها را هم به چوب یا میله ای بند می کردند و دو نفر کالای مورد نظر را که معمولا سنگین یا پر حجم بود بلند می کردن و نفر سوم هم با حرکت دادن وزنه ای که معمولا با قپان مخصوص خودش بود کالا را وزن می کردند
avatar
۲ لایک
عالی
avatar
۳ لایک
خوبه ولى من به اون چيزى كه ميخواستم نرسيدم
avatarنظر خود را ارسال کنید

لوگو ایران آنتیک کوتاه درباره ما
ایران آنتیک ، حامی فرهنگ و هنر
فروشگاه اینترنتی ایران آنتیک و مرجع خرید سکه ، اسکناس ، مدال ، صنایع دستی ، کتاب و غیره ... می باشد. تلاش ما در ایران آنتیک عرضه مستقیم و بدون واسطه کالای کلکسیونی دارای اصالت ایرانی و خارجی از مجموعه داران کشور و معرفی و فروش آنها در این وبسایت است. و همچنین تهیه تخصصی گلچینی از بهترین لوازم آنتیک و اشیاء قدیمی (برندهای قدیمی کارخانه ای) بر مبنای تعریف درست آنتیک و همچنین صنایع دستی نفیس هنرمندان ایرانی است. گلچینی که باعث برانگیختگی حس نوستالژی در بین علاقمندان خواهد شد. یکی از بخش های مهمی که در ایران آنتیک بطور جدی و مرجع گونه به آن پرداخته می شود، بخش کلکسیونی یا مجموعه داری می باشد. بخش هایی نظیر سکه ایرانی ، مدال یادبود ، اسکناس ایرانی ، تمبر قدیمی و غیره که بسیار جامع و متنوع اند. در ایران آنتیک جهت شناساندن فرهنگ و هنر به علاقمندان صنایع دستی ، تلاش شده با جذب افراد کارشناس اقدام به تولید مقالات اختصاصی و ارزنده نماییم تا دست ساخته های اصیل ایرانی مانند قلم زنی ، فیروزه کوبی ، میناکاری ، خاتم کاری ، رودوزی ها و بسیاری دیگر را به علاقمندان بشناسانیم. ایران آنتیک بهترین مکان برای شناخت و خرید آنلاین صنایع دستی نقره ، اشیاء قیمتی و کلکسیونی ، سکه قدیمی ، اسکناس قدیمی ، کتاب تاریخی و تخصصی ، زیورآلات و... می باشد.