اتو

«اتو» وسیله ایست که علاوه بر از بین بردن چین و چروک و خشک کردن ، میکروب ها و باکتری ها را نیز از بین می برد.

در سال های بسیار دور «اتو» وسیله ای بسیار سنگین و استفاده از آن بسیار سخت بوده است. بیشتر اشخاصی که از اتو استفاده می کردند ثروتمندان بودند که برای این کار فردی را به استخدام در می آوردند تا این کار سخت و پر زحمت را انجام دهد.

چینی های باستان نوعی اتو داشتند که به شکل ماهیتابه بود و با حرکت آن بر روی لباس ، چروکشان باز می شد.

اروپایی ها از قرن چهاردهم از اتویی با یک صفحه آهنی و دسته ای فلزی استفاده می کردند و برای این که داغ شود، آن را روی آتش نگه می داشتند و هنگام اتو کردن یک تکه پارچه نازک بین لباس و اتو قرار می دادند تا دوده های ایجاد شده بر روی آن ، لباس را کثیف نکند. بعضی افراد چند اتو داشتند تا هنگامی که با یکی کار می کنند بقیه را گرم کنند تا اتوکاری به منظور گرم کردن قطع نگردد.

اجاق هایی که از آن ها برای گرم کردن اتو استفاده می شد

در قرن پانزدهم میلادی اتو ذغالی ساخته شد. اتویی فلزی با محفظه ای که برای گرم کردن ، داخل آن ذغال داغ ، آجر ، تکه های فلز یا چیز دیگر داغ می گذاشتند.

اتو ذغالی

سال های زیادی از این دو اتو استفاده می شد تا این که در قرن هفدهم میلادی اتوی سنگینی ساخته شد که دارای وزنی حدود 9 پوند بود و به سختی حرکت داده می شد. وزن زیاد این اتو به همراه گرما نتیجه مطلوبی برای از بین بردن چین و چروک داشت. اما مشکلی که در کار با اتو های این چنینی وجود داشت این بود که دسته فلزی آن نیز گرم می شد و برای کار با آن باید از دستکش های ضخیم استفاده می کردند.

اتو ذغالی با وزن زیاد برای پرس کردن لباس

در سال 1870 میلادی خانم مری پاتز با ابداع دسته ای جدا شدنی برای این اتو ها این مشکل را حل کرد.

در اواخر دهه 1800 میلادی اتوهایی ساخته شد که با سوخت هایی چون روغن ، بنزین ، نفت و ... کار می کرد. این سوخت ها با کبریت روشن و اتو گرم می شد و وزنی سبک تر از اتوهای سابق داشت.

اتویی با مخزن سوخت هایی همچون بنزین ، نفت و ...

سرانجام اتوی برقی توسط یک مخترع آمریکایی به نام « هنری سیلی / Henry W. Seeley » ، در سال 1882 میلادی اختراع شد. این اتو با سيم های جداشدنی به برق متصل می شد و سيم پيچ های داخلی آن گرم می گشت. اتو خود سیم برق نداشت و روی يک پايه گرم می شد. مشکل عمده اش این بود که زمان زیادی برای گرم شدن آن صرف می شد و پس از استفاده خيلی زود سرد و بايد دوباره گرم می شد.

با پیشرفت تکنولوژی و صنعت ، در ساخت اتو نیز تغییراتی ایجاد شد و به مرور کوچک تر و کاربردی تر گشت.

اتوی بخار توسط « توماس سیرز/ Thomas Sears » اختراع شد و در سال 1926 میلادی شرکت « الدک / Eldec » اتوی بخار را به بازار عرضه کرد. اما در این تجارت موفق نشد و سرانجام در سال 1934 میلادی امتیاز ثبت اختراع برای شرکت «مکس اسکولنیک / Max Skolnik» صادر شد.

در حال حاضر بیش تر اتوهای مدرن از فلز و پلاستیک ساخته می شوند و چند ویژگی مانند بخار، کنترل دما و خاموش کننده خودکار دارند ؛ همچنین انواع مختلفی از اتو های برقی متناسب با نیازها طراحی و تولید شده اند مانند اتو خشک و معمولی ، اتوی بخار ، اتوی پرسی ، اتوی بخارگر^[1] و ... .

اتو در ایران

بسیاری بر این عقیده اند که اتو نیز مانند سایر ابزارها از غرب به ایران وارد شده ، در حالی که ایرانیان از قرن ها پیش از اتوی ذغالی استفاده می کردند.

کلمه « اتو » بر خلاف آنچه بعضی می پندارند ، ظاهرا پارسی می باشد. چرا که واژه های روسی از دوره قاجار به زبان پارسی راه پیدا کرده اند و قبل از این دوره این امر کمتر اتفاق افتاده است.

در لغت نامه دهخدا در تعریف آن چنین آمده است که : « اتو. [ اُ ] (اِ) تَله . فِر . آلتی که بدان کیسی و چین و نورد جامه راست کنند و پیش از این بجای آلت آهنین کنونی نیم خمی را بر جائی نصب کردندی و بزیر آتش افروختندی و جامه بر نیم خم کشیدندی و کلمه روسی اَوتوک از فارسی گرفته شده است. و آن با فعل کردن و زدن و کشیدن صرف شود و دردهای مفاصل موضع را با اُتو گرم کنند.»

نظام الدین قاری ، محمود یزدی ملقب به نظام الدین و مشهور به شاعر البسه از شاعران قرن نهم است. وی در اشعارش از واژه اتو نیز استفاده کرده است که بیانگر سابقه استفاده از آن در ایران از قرن ها پیش است.

جامه ها سر به سر از داغ اتو سوخته دل           جز نپرداخته کرباس ، که خام است اینجا

متاسفانه تاریخ دقیقی برای استفاده از اتو در ایران ثبت نشده ولی پوشاک فاخر هخامنشیان این گمان را ایجاد می کند که احتمالا از آن دوران اتو مورد استفاده ایرانیان قرار می گرفته است.

پانویس

1.اتوی بخارگر فاقد صفحه داغ اتوکشی است و فقط بخار تولید می کند و برای اتوکشی عمودی پرده ، اتوکشی البسه بر روی تن و غیره مناسب می باشد.

تحقیق و گردآوری :

گروه کارشناسی ایران آنتیک

www.iranantiq.com

منابع

• اتو ذغالی / نوشته دکتر تینا بروستر / مجله White river valley
• طنزپردازی گمنام / احمد عزتی پرور / مجله کیهان اندیشه / سال 1377 / شماره 78