کلارینت
کلارینت
«کلارینت» از سازهای بادی چوبی قمیشی (دارای زبانه) است و دارای شکلی به صورت لوله ای استوانه ای که بر روی آن ، كليدهای بسياری تعبيه شده ، با انتهایی شيپوری می باشد. انواع حرفه ای این ساز معمولا از چوب سیاه آفریقایی ساخته می شود. کلارینت انواع زیادی دارد که آن ها را با نام «خانواده کلارینت» می شناسند. وسعت صدای این ساز، از سازهای بادی دیگر، به نسبت بیشتر است.
کلارینت
به نوعی کلارینت که توانایی تولید فواصل موسیقی شرقی را دارد «قره نی» می گویند.
به احتمال زیاد کلمه کلارینت از کلمه فرانسوی « کلارینته / clarinette » وارد زبان انگلیسی شده است.
بسیاری بر این عقیده اند که «یوهان کریستوف دنر / Johann Christoph Denner» کلارینت را حدود سال 1690 میلادی در آلمان ، با اضافه کردن قطعه ای به ساز «شالوماو / chalumeau» اختراع کرده است و به مرور، کلیدهایی به آن اضافه گشت.
ساز شالوماو - chalumeau
کلارینت بعد از ابداع دنر ، قرن 18 میلادی ، محل نگهداری : موزه هنهای زیبای بوستون
کلارینت در زمره سازهای انتقالی قرار دارد. ساز انتقالی به سازی گفته می شود که صدا دهی آن با آنچه در نت نوشته دیده می شود، متفاوت است. به عنوان مثال اگر نت دو ، را با ویولن و پیانو اجرا کنیم ، نت دو با فرکانس مربوط به کوک استاندارد از آن ها شنیده می شود ؛ اما اگر با کلارنیت نت دو اجرا شود صدای نت سی بمل شنیده می شود و این حالت دقیقا مانند پیانویی می باشد که یک پرده بم تر کوک شده است. به کلارینتی که با زدن نت دو صدای سی بمل از خود خارج کند ، «کلارینت سی بمل» می گویند. این نوع از رایج ترین انواع کلارینت بوده و به عقیده بسیاری از نوازنده ها ، صدای این کلارینت ، بسیار زیباتر از سایر کلارینت ها می باشد.
از انواع دیگر کلارینت ها :
- کلارینت دو
- کلارینت لا
- کلارینت می بمل
- کلارینت ر
- کلارینت باس : یک اکتاو بم تر است و در ارکستر سمفونیک به عنوان ساز بم خوان کاربرد وسیعی دارد. از انواع رایج کلارینت های باس:
- کلارینت باس سی بمل
- کلارینت باس لا
- کلارینت تنور ارکستری :به آن «باست هورن» نیز می گویند. شکلی داس مانند دارد و به ساز هورن شباهت دارد. از این ساز بیشتر در ارکستر های نظامی استفاده می کنند و امروزه در ارکستر سمفونیک کمتر به کار می رود. از نوازندگان برجسته این ساز می توان از بنی گودمن ، وودی هرمن ، اریک دالفی نام برد.
از نخستین نوازندگان کلارینت در ایران ، یدالله میرزا (معرف به شاه یدی) و قلی خان یاور بودند که از شاگردان شعبه موزیک نظام بودند و در نواختن آهنگ های ایرانی بسیار مهارت داشتند. غلام حسین غریب گرگانی ، محمد شیر خدایی نیز از نوازندگان برجسته این ساز به شمار می آیند.
کلارینت باست هورن ، محل نگهداری : موزه هنرهای زیبای بوستون
بنی گودمن نوازنده کلارینت
تحقیق و گردآوری :
گروه کارشناسی ایران آنتیک
www.iranantiq.com
منابع
- سازشناسی / پرویز منصوری / انتشارات زوار / بهار 1393 / چاپ نهم
- چند نکته درباره وضع موسیقی ایران در دوره ناصرالدین شاه /بابک خضرانی /مجله گلستان هنر / سال 1386 / شماره 8