بادبزن

بادبزن به منظور ایجاد جریان هوا و خنک سازی ساخته شده است. معمولا شکلی به صورت نیم دایره دارند و از جنسی نازک همچون مقوای نازک یا کاغذ ، با چینهای آکاردئونی ساخته شده اند. با وجود این چینها می توان بادبزن را حول یک محور جمع کرد.

بادبزن هایی آنتیک و قدیمی

بادبزنی ساخته شده با پر 

بادبزن ساخته شده از عاج

تاریخچه

در زمان های بسیار دور ، از برگ درخت نخل ، بادبزن تهیه می کردند ؛ رفته رفته بادبزن ها از علف و ساقه گیاهان ساخته شد. 

خرابه های باستان شناسی و متون قدیمی گواه آن است که از چهار قرن قبل از میلاد بادبزن های دستی در یونان مورد استفاده قرار می گرفته است که تحت عنوان «ریپیس /  rhipis» شناخته می شد.

اولین بادبزن های دستی در اروپا ، بادبزنی تشریفاتی بود که در قرن ششم میلادی مورد استفاده قرار گرفت. این بادبزن ها در میان رقصندگان فلامینکو در اسپانیا بسیار محبوب بود و استفاده از آن در میان نجیب زادگان رایج گشته بود.

در قرن 17 م. بادبزن های تاشو و فرهنگ وابسته به آن در کشور ژاپن باب شد. در قرن 18 م. این بادبزن ها به درجه بالایی از آثار هنری دست پیدا کردند و در اروپا اغلب توسط هنرمندان متخصص با برگ یا چوب ساخته می شدند. بادبزن هایی از ابریشم و یا کاغذهای پوستی که توسط هنرمندان نقاشی می شدند از چین به هند شرقی وارد می شدند.

در قرن 18 و 19 میلادی استفاده از بادبزن های دستی با صفحه تخت و محکم که تاشو نبود مورد استفاده قرار گرفت. این بادبزن ها همچون بادبزن های تاشو به راحتی قابل حمل نبودند. تا اواسط قرن هجدهم که خانه ها توسط کوره گرم می شد و خانواده نزدیک آن می نشستند ، این بادبزن برای محافظت صورت بانوان در مقابل گرمای آتش مورد استفاده قرار می گرفت.

بادبزن هایی با صفحه تخت از کشور چین و ژاپن

بادبزن صفحه تخت به شکل طاووس که از شاخ بوفالو ساخته شده است

این بادبزن ها از یک صفحه تخت از ابریشم ، چرم و یا پاپیه ماشه بر روی قاب با یک دسته ثابت که اکثرا جنس آن از چوب بود ساخته می شد. این صفحه اغلب با منظره هایی از گل ها و پرندگان بهشتی با صحنه های مذهبی نقاشی می شود. اما از قدیمی ترین بادبزن های کشور چین بادبزنی بافته شده از بامبو است که مربوط به قرن دوم قبل از میلاد می باشد.

دو کشور چین و ژاپن ادعا می کنند که مبدع بادبزن های تاشو بوده اند. ژاپنی ها معتقدند که سلسله مینگ از آن ها الگو گرفته اند.آن ها این ابداع را به همسر یکی از قهرمانان جوانمرگ تاریخ ژاپن نسبت می دهند ؛ داستانی در این باره موجود است که این بانو در غم از دست دادن همسر خویش در معبد می ئی – دو در کیوتو به گوشه نشینی پرداخته بود و روحانی بزرگ معبد که ناخوش و تب دار شده بود را به وسیله بادبزن تاشویی که با کاغذ ساخته بود را شفا داد. از این رو این معبد ، معبود کسانیست که بادبزن تولید می کنند. بسیاری از بادبزن فروشی ها در ژاپن می ئی – دو نام گرفته اند. 

تفاوت بادبزن های چینی و ژاپنی در مواد مورد استفاده و طرح هایشان می باشند. بادبزن تاشو از وسایل خانواده های اشرافی ژاپنی بوده است که به آن «اوچیوا» می گویند. ژاپنی ها این بادبازن ها را بیشتر از کاغذ ژاپنی و باریکه های خیزران تهیه می کنند.
تا همین چند سال پیش ژاپنی ها بخصوص در تابستان ، از این بادبزن های تاشو برای خنک کردن خود استفاده می کردند.

از فرهنگ های استفاده از بادبزن ها در ژاپن این بود که باد زدن خود در میان بزرگتر ها از ادب به دور بود و همچنین هنگام حرف زدن با بزرگ نر ها و یا افراد بلند پایه ، جلوی دهان خود را با بادبزن باز شده می پوشاندند. بادبزن باز شده نزد ژاپنی ها ، نشان از گشایش کار ها میباشد و بسیاری از مردم دیوار ها را با نقش بادبزن گشوده زینت می بخشند.

هنگامی که مهمانی خسته از راه می رسید ، کسی از اهل خانه با اچیوا مهمان را به آرامی باد می زد. اوچیوا از وسایل ضروری در نمایش های ژاپنی بوده و قصه گو از آن به جای دفتر ، کتاب ، ظروف خانه ، نامه ، شمشیر کوتاه ، چوب غذاخوری و ... استفاده می کند.

تهیه و گردآوری :

گروه کارشناسی ایران آنتیک

www.iranantiq.com

منابع

• از چشمه خورشید ( یادداشت هایی از ژاپن ) / هاشم رجب زاده / مجله بخارا / سال 1385 / شماره 50