نقاشی روی چرم

یکی از صنایع دستی سنتی و زیبای ایران « نقاشی روی چرم » نام دارد و آن عبارت است از نقاشی و طراحی سنتی بر روی چرم که موارد مصرف فراوانی دارد و از زیبایی خاصی برخوردار می باشد. برای نقاشی روی چرم معمولا از چرم گوسفند دباغی شده استفاده می نمایند.
این هنر از جمله زیر مجموعه های هنر چرمی است که برای تزئین کیف ، کفش ، قلمدان ، آینه ، صندوق ، زیرلیوانی ، جعبه قرآن ، جلد کتب نفیس و قرآن و ... استفاده می گردد.

تاریخچه

تا پیش از اختراع کاغذ ، در اقصی نقاط جهان بر روی پوست و چرم به کتابت و نقاشی می پرداختند. مصریان نخستین اقوامی بودند که از پوست به منظور تزیین یا موارد دیگر استفاده کردند. در مقابر مصری پوست های مرصع شده با ورقه های زر و همچنین طومارهای پوستی به دست آمده است. این طومارها بعد از تراشیدن و پاک کردن گوشت چسبیده شده به پوست ، تهیه شده ، سطح نرم و خوشرنگی داشته و مرکب را به خوبی در خود جذب می کردند.

چنان که از کتیبه داریوش در بیستون بر می آید: « وی نوشته فرمان خود را بروی اشیاء دیگر از جمله پوست آهو نقش زده و به کشورهای تابعه فرستاده است.»

در اوایل اسلام ، اوراق قرآن را بر پوست آهو کتابت کرده اند. این شیوه تا دو قرن بعد از اسلام نیز رایج بوده است.

اوج این هنر به دوره قاجار باز می گردد و آثار ارزشمندی از آن دوره به یادگار مانده است.

نقاشی روی چرم ، مربوط به مغولان

نقاشی روی چرم ، ایران ، مربوط به قرن 18 میلادی

ابزار کار

قلم مو جهت رنگ آمیزی طرح ، راپید ، کاتر ، خط کش ، قلم موی پهن جهت چسب زدن ، اره

مواد اولیه

رنگ پودری ، الکل ( حلال رنگ ) ، رزین ، ورنی ، چرم ، چسب

نقوش

نقوش مورد استفاده در نقاشی روی چرم گل و مرغ ، مینیاتور که اصولا به سبک نقوش قدیمی به کار گرفته می شود.

نقاشی روی چرم

شیوه کار

ابتدا طرح مورد نظر را بر روی کاغذ کشیده سپس توسط کاربن آن را به پشت کاغذ انتقال می دهند. به این ترتیب که کاربن را به پشت طرح چسبانده و روی تمام خطوط طرح را دوباره می کشند. طرح آماده انتقال بر روی چرم می باشد. برای این کار طرح را روی چرم گذاشته ،  سپس روی خطوط طرح را به صورت یکنواخت مالش می دهند تا طرح روی چرم منتقل شود. طرح منتقل شده ، بسیار کم رنگ بوده و  باید قلم گیری شود تا زیباتر جلوه کند. برای این کار از قلم مو یا با راپید استفاده می کنند.

• رنگ آمیزی طرح

رنگ های مورد استفاده در نقاشی روی چرم دو دسته اند:

1. رنگ الکلیک : این رنگ ها به صورت پودری بوده و حلال آنها الکل می باشد و شفاف است.
2. رنگ اکرولیک : رنگ تیوپی یا شیشه ای بوده که مانند گواش رنگ آمیزی می شود با این تفاوت که این رنگ ها پس از خشک شدن خاصیت حل شدن در آب را از دست می دهند ولی قبل از خشک شدن، حلال آنها آب است. این رنگ ها مانند گواش مات هستند.

برای رنگ آمیزی طرح رنگ های پودری موجود را در الکل حل کرده و در شیشه های کوچکی ریخته و سپس به رنگ آمیزی می پردازند.  پس از رنگ آمیزی و نقاشی ، برای دوام و ماندگاری بیشتر ،  سطح نقاشی و چرم را با لاک یا رزین یا روغن می پوشانند. 

تحقیق و گردآوری:

گروه کارشناسی ایران آنتیک

www.iranantiq.com

منابع

• ايران آنتيک / www.iranantiq.com