پول رایج ایران

آیا سکه ها و اسکناس های در جریان ایران را می شناسید؟

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر اساس نیاز ، هر چند سال یک بار اقدام به انتشار فهرستی از پول های رایج کشور اعم از سکه ، اسکناس و چک پول می نماید. با وجود این که بسیاری از اسکناس ها و سکه های زیر ، دیگر در چرخه پولی کشور ارزش و اعتباری ندارند ، اما دیدن آن ها خالی از لطف نیست.

مسکوکات یا سکه های رایج ایران

سکه 50 ریال برنز بارگاه حضرت معصومه 

سکه 100 ریال برنز بارگاه امام رضا

سکه 250 ریال مدرسه فیضیه

سکه 500 ریال خرمشهر

سکه 500 ریال آرامگاه سعدی

سکه 1000 ریال آمار

سکه 1000 ریال پل خواجو

سکه 1000 ریال عید غدیر

سکه 1000 ریال عید قربان

سکه 1000 ریال نیمه شعبان

سکه 1000 ریال شاهچراغ

سکه 2000 ریال پنجاهمین سالگرد تاسیس بانک مرکزی

سکه 2000 ریال سند چشم انداز 1404

سکه 5000 ریال پنجاهمین سالگرد تاسیس بانک مرکزی

سکه 5000 ریال بارگاه حضرت معصومه

سکه 5000 ریال یادبود ولادت امام رضا

سکه 5000 ریال میلاد حضرت نبی اکرم

اسکناس های رایج ایران

اسکناس 100 ریالی

تاریخ انتشار : 10/09/1364
اندازه : 67 × 130 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، نخ امنیتی ، ریز چاپ ، چاپ برجسته ، تصویر مکمل ، شماره سریال

اسکناس 200 ریالی

    تاریخ انتشار : 08/06/1361
اندازه : 69 × 136 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، نخ امنیتی ، چاپ برجسته ، تصویر مکمل ، شماره سریال

اسکناس 500 ریالی

تاریخ انتشار : 24/12/1367
اندازه : 71 × 142 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، نخ امنیتی ، چاپ برجسته ، تصویر مکمل ، الیاف نامریی فلورسنت ، شماره سریال

اسکناس 1000 ریالی

تاریخ انتشار : 02/08/1371
اندازه : 73 × 148 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، نخ امنیتی ، چاپ برجسته ، تصویر مخفی ، تصویر مکمل ، الیاف نامریی فلورسنت ، شماره سریال

اسکناس 2000 ریالی (سری اول)

تاریخ انتشار : 14/05/1365
اندازه : 74 × 151 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، نخ امنیتی ، ریز چاپ ، چاپ برجسته ، تصویر مکمل ، الیاف نامریی فلورسنت ، شماره سریال

اسکناس 2000 ریالی (سری دوم)

تاریخ انتشار : 12/08/1384
اندازه : 74 × 151 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، نخ امنیتی ، ریز چاپ ، چاپ برجسته ، تصویر مکمل ، تصویر مخفی ، نشانه برجسته برای تشخیص روشن دلان (دو دایره) ، الیاف نامریی فلورسنت ، شماره سریال

اسکناس 5000 ریالی (سری اول)

تاریخ انتشار : 13/07/1372
اندازه : 75 × 154 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، نخ امنیتی ، چاپ برجسته ، تصویر مخفی ، ریز چاپ ، تصویر مکمل ، نشانه برجسته برای تشخیص روشن دلان (ترکیبی از دایره و یک خط) ، الیاف نامریی فلورسنت ، شماره سریال

اسکناس 5000 ریالی (سری دوم)

تاریخ انتشار : 12/05/1388
اندازه : 75 × 154 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، نخ امنیتی ، چاپ برجسته ، تصویر مخفی ، ریز چاپ ، تصویر مکمل ، نشانه برجسته برای تشخیص روشن دلان (ترکیبی از دایره و یک خط) ، الیاف نامریی فلورسنت ، شماره سریال

اسکناس 5000 ریالی (سری سوم)

تاریخ انتشار : 27/03/1392
اندازه : 75 × 154 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، نخ امنیتی ، چاپ برجسته ، تصویر مخفی ، ریز چاپ ، تصویر مکمل ، نشانه برجسته برای تشخیص روشن دلان (ترکیبی از دایره و یک خط) ، الیاف نامریی فلورسنت ، شماره سریال

اسکناس 10000 ریالی

تاریخ انتشار : 02/08/1371
اندازه : 77 × 160 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واتر مارک ، نخ امنیتی ، ریز چاپ ، نشانه برجسته برای تشخیص روشن دلان (دو خط موازی) ، تصویر مخفی ، چاپ برجسته ، تصویر مکمل ، الیاف نامریی فلورسنت ، شماره سریال

اسکناس 10000 ریالی (طرح حافظیه شیراز)

تاریخ انتشار : 22/03/1396
اندازه : 71 × 142 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها
واتر مارک ، الکتروتایپ ، نخ امنیتی پنجره ای ، ریز نوشته ، طرح خطی سه بعدی یا مدالین (مصرع شعر: هرگز نمیرد آن که دلش زنده شد به عشق) ، طرح مکمل ، چاپ برجسته ، طرح مخفی ، ریز چاپ برجسته ، نشانه برجسته برای تشخیص روشن دلان (5 دایره برجسته)

اسکناس 20000 ریالی (سری اول)

تاریخ انتشار : 24/12/1382
اندازه : 78 × 163 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، ریز چاپ ، تصویر مکمل ، چاپ برجسته ، نشانه برجسته برای تشخیص روشن دلان (سه دایره با ترکیب مثلثی) ، تصویر مخفی ، نخ امنیتی ، الیاف نامریی فلورسنت ، شماره سریال

اسکناس 20000 ریالی (سری دوم)

تاریخ انتشار : 05/12/1383
اندازه : 78 × 163 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، ریز چاپ ، تصویر مکمل ، چاپ برجسته ، نشانه برجسته برای تشخیص روشن دلان (سه دایره با ترکیب مثلثی) ، تصویر مخفی ، نخ امنیتی ، الیاف نامریی فلورسنت ، شماره سریال

اسکناس 20000 ریالی (سری سوم)

تاریخ انتشار : 30/07/1393
اندازه : 78 × 163 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، ریز چاپ ، تصویر مکمل ، چاپ برجسته ، نشانه برجسته برای تشخیص روشن دلان (سه دایره با ترکیب مثلثی) ، تصویر مخفی ، نخ امنیتی ، الیاف نامریی فلورسنت ، شماره سریال

اسکناس 50000 ریالی (سری اول)

تاریخ انتشار : 20/12/1385
اندازه : 79 × 166 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، طرح مکمل ، ریز نوشته ، نشانه برجسته برای تشخیص روشن دلان (سه دایره) ، نخ امنیتی پنجره ای هولوگرام ، طرح مخفی ، طراحی خطی ، چاپ برجسته ، الیاف نامریی فلورسنت ، مرکب فلورسنتی

اسکناس 50000 ریالی (سری دوم)

تاریخ انتشار : 29/06/1394
اندازه : 79 × 166 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، طرح مکمل ، ریز نوشته ، نشانه برجسته برای تشخیص روشن دلان (سه دایره) ، نخ امنیتی پنجره ای هولوگرام ، طرح مخفی ، طراحی خطی ، چاپ برجسته ، الیاف نامریی فلورسنت ، مرکب فلورسنتی

اسکناس 100000 ریالی

تاریخ انتشار : 31/03/1389
اندازه : 79 × 166 میلی متر
جنس : 100 درصد پنبه
ویژگی ها : واترمارک ، طرح مکمل ، ریز نوشته ، چاپ برجسته ، نخ امنیتی پنهان ، نشانه برجسته برای تشخیص روشن دلان ( چهار دایره با ترکیب مربع) ، طرح مخفی ، طراحی خطی ، چاپ برجسته ، الیاف نامریی فلورسنت ، مرکب فلورسنتی

ایران چک های رایج 

ایران چک 500,000 ریالی طرح قدیم

طرح روی ایران چک : بارگاه امام رضا
رنگ : بنفش
اندازه : 75 × 160 میلی متر
تاریخ انتشار : 1387/05/13
ویژگی ها : واترمارک ،ریز نوشته ، طرح مکمل ، نخ امنیتی پنجره ای ، نخ امنیتی پنهان ، چاپ برجسته ، مرکب حرارتی ، مرکب ضد کپی ، طراحی خطی سه بعدی ، چاپ نامریی

 

ایران چک 500000 ریالی طرح جدید

طرح روی ایران چک : بارگاه امام رضا
طرح پشت ایران چک : سقاخانه
اندازه : 71 × 142 میلی متر
تاریخ انتشار : 1394/06/03
ویژگی ها : واترمارک ، ریز نوشته ، طرح مخفی ، طرح مکمل ، نخ امنیتی پنجره ای ، نخ امنیتی پنهان ، چاپ برجسته ، شماره سریال

ایران چک 1,000,000 ریالی به رنگ قهوه ای

طرح روی ایران چک : تخت جمشید
رنگ : قهوه ای
اندازه : 75 × 160 میلی متر
تاریخ انتشار : 1387/05/31
ویژگی ها : واترمارک ، ریز نوشته ، طرح مخفی ، طرح مکمل ، طرح نامریی ، طراحی خطی سه بعدی ، نخ امنیتی پنجره ای ، نخ امنیتی پنهان ، چاپ برجسته ، مرکب حرارتی ، مرکب ضد کپی

ایران چک 1,000,000 ریالی به رنگ آبی

طرح روی ایران چک : تخت جمشید
رنگ : قهوه ای
اندازه : 75 × 160 میلی متر
تاریخ انتشار : 1388/03/19
ویژگی ها : واترمارک ، ریز نوشته ، طرح مخفی ، طرح مکمل ، طرح نامریی ، طراحی خطی سه بعدی ، نخ امنیتی پنجره ای ، نخ امنیتی پنهان ، چاپ برجسته ، مرکب حرارتی ، مرکب ضد کپی

ویژگی های اسکناس ها و ایران چک ها

هر فرد عادی می تواند با مطالعه کامل توضیحات زیر به دانش تشخیص اسکناس اصل از تقلبی و جعلی برسد.

نکته مهم: یک یا چند ویژگی از همه ویژگی های زیر، ممکن است مربوط به بعضی از اسکناس های قدیمی تر نشود. در توضیحات بالا ویژگی‌های هر اسکناس در زیر تصویر اسکناس درج شده است.

واتر مارک

تصویر و مبلغ اسمی (ارزش اسکناس)  به صورت الکترو تایپ در خمیره کاغذ قرار گرفته است که با نگهداشتن اسکناس در مقابل نور به راحتی دیده می‌شود.

تصویر مکمل

مبلغ اسمی (ارزش اسکناس) در قسمت چپ گوشه پایین، که با چاپ مکمل آن در پشت اسکناس در مقابل نور قابل مشاهده می باشد    

ریز نوشته یا ریز چاپ

حروف کوچک ، اعداد و تصاویر به صورت ریز چاپ با چشمان مسلح ، قابل رویت می‌باشد و همچنین ریزچاپ های روی اسکناس به شکل ریزچاپ برجسته و ریزنوشته می باشد.

ریز چاپ برجسته

نوشته های بسیار ریزی که به صورت برجسته چاپ می شوند و با ابزار بزرگ نمایی قابل رویت هستند. تنها دستگاه های چاپ امنیتی قادر به چاپ آن ها می باشند.

چاپ برجسته

بر رو و پشت اسکناس ، تصاویر ، حاشیه ها و متن ها معمولا دارای چاپ برجسته هستند که به راحتی با انگشتان دست قابل لمس می باشد.

نخ امنیتی پنجره‌ای (نخ هولوگرام)

نخ امنیتی پنجره ای از نوع هولوگرام در اسکناس های مختلف با عرض متغیر (از یک تا سه میلیمتر) شامل آرم بانک و مبلغ اسمی در طول نخ می باشد. نخ امنیتی در بعضی از اسکانس ها به صورت کامل مشخص است که در مقابل نور با تغییر زاویه بصورت هفت ‌رنگ دیده می شود. و در بعضی از اسکناس ها بخشی از این نخ روی کاغذ آشکار و قسمت دیگر در بطن کاغذ مخفی است و با قرار گرفتن اسکناس در مقابل نور تمام نخ مشخص می شود. 

علامت مخصوص روشندلان

علامت ويژه ای که توسط چاپ برجسته ایجاد می شود. به صورت چند دایره یا دو خط موازی و یا ترکیبی از دایره و خط به صورت برجسته در گوشه های اسکناس ، در رنگ های مختلف چاپ شده است.

طرح مخفی

این طرح با قرار دادن اسکناس در راستای چشم به شکل تقریبا افقی و در مقابل نور نمایان خواهد شد.

طرح زمینه خطی

طراحی کلیه اسکناس ها به صورت خطی و با استفاده از سیستم طراحی امنیتی انجام می گیرد. در این نوع طراحی هر خط حامل اطلاعات مربوط به رنگ خود می باشد، در صورتی که در نمونه های جعلی خطوط از ترکیب نقطه های رنگی تشکیل شده اند که با ذره بین قابل رویت می باشند.

فایبرهای فلورسنتی نامرئی

الیاف فلورسنتی نامرئی در پشت و روی کاغذ وجود دارد که تحت تابش اشعه ماورای بنفش در چهار رنگ زرد ، آبی و سبز و قرمز دیده خواهد شد.

جوهر فلورسنتی

نوعی مرکب که در چاپ افست بخش‌هایی از زمینه بکار می رود. این مرکب با تابش اشعه ماوراء بنفش ، بازتاب نور شدید دارد و به رنگهای سبز و آبی فسفری تغییر می کند. چاپ شماره ها با استفاده از مرکب قرمز فلورسنت می باشد.

شماره سریال

 دارای مرکب قرمز فلورسنت می باشد كه در مقابل تابش اشعه ماوراء بنفش به رنگ طلایی نمایان خواهد شد.

طرح خطی سه بعدی (مدالین)

طراحی خطی ویژه ای که در آن نقش ها به صورت برجسته به نظر می آیند.

مرکب حراراتی

رنگ به کار گرفته شده در چاپ آرم بانک مرکزی ، به گونه ای است که با لمس انگشتان دست و افرایش گرما ، ناپدید و پس از سرد شدن مجدد ظاهر می شود. این ویژگی مربوط به ایران چک ها است.

مرکب ضد کپی

بعد از گرفتن کپی ، رنگ این مرکب به قهوه ای تغییر می یابد.

 

• الکتروتایپ

یک نوع واترمارک بسیار روشن است که در مقابل نور قابل رویت می باشد.

• نخ امنیتی پنهان

نخ امنیتی پلی استر فلورسنتی که در زیر نور ماوراء بنفش در سه رنگ قرمز، آبی و سبز نمایان می‌شود.

 

---

تحقیق و گردآوری :

گروه کارشناسی ایران آنتیک

www.iranantiq.com