ساختارگرایی

کُنستِروکتیویسم (Constructivism) : ساختارگرایی

پیش از آن که به معرفی سبک کنستروکتیویسم بپردازیم بهتر است تعریف مختصری از کنستروکسیون داشته باشیم.
«کنستروکسیون /Construction » یا «ساختمان» اصطلاحی است که برای نقش برجسته و یا مجسمه متشکل از قطعات مختلف با ترکیب بندی غالبا انتزاعی به کار برده می شود. پیکاسو نخستین کنستروکسیون هایش را که یادآورآلات موسیقی بودند بر اساس اصول کلاژ و با استفاده از موادی چون چوب ، مقوا ، حلبی  و مفتول ساخت. همزمان آرکیپنکو نیز دست به ساختن آثاری همانند آن زد. اینان راهی جدید در هنر تجسمی  با عنوان «پیکره سازی-ساختمان» گشودند. کنستروکتیویست ها (به خصوص تاتلین) اصول فنی و مهندسی را در طرح و اجرای ساختمان های انتزاعی وارد کردند.
و اما کُنستِروکتیویسم یا ساختارگرایی جنبشی هنری است که بر اساس انطباق زیبایی شناسی صور هندسی با اصول فنی علم نوین در سال 1913 م. توسط ولادیمیر تاتلین در روسیه شکل گرفت. برج چرخنده ای که تاتلین به عنوان یادمان بین الملل سوم طرح ریزی کرد (ولی هرگز اجرا نشد) از نمونه های شاخص کنستروکتیویسم به شمار می آید. 

یادمان انترناسیونال سوم ، ولادیمیر تاتلین ، 20-1919 م. ، از جنس چوب و فلز ، به بلندی 420 سانتیمتر ، کنستروکتیویسم

پیشگامان این جنبش تجربه های آرکیپنکو و پیکاسو در زمینه ترکیب بندی سه بعدی کوبیستی را دنبال کردند.
همانطور که پیشتر اشاره شد نخستین نمونه های هنر ساختگرا در کنسروکسیون های تاتلین رخ نمودند. ولی اصول آن در زمانی تجلی یافت که میان انتزاع گرایان روسی بر سر «هنر ناب» و «هنر مفید» اختلاف افتاد. طرفداران هنر مفید عنوان «کنستروکتیویست» یا «هنرمند-مهندس» را به خود اختصاص دادند. ایشان به منظور ایجاد ارتباط بیشتر میان هنرمند و جامعه ، به حوزه های طراحی صنعتی ، طراحی گرافیک ، تئاتر ، سینما و معماری روی آوردند. هنرمندانی چون رودچنکو ، لیسیتسکی ، میرهلد ، آیزنشتاین ، ملنیکف به طریقی با این جنبش مربوط  بودند. آثار آنان هنرهایی از واقعیت سازی طبیعت نبود ، بلکه آن ها حقایق جدیدی را بیان می کردند و با حالتی بسیار تندرو با هرگونه سنت ، مخالف بودند. رودچنکو موضوع خط را در فضا با نقاشی توسعه داد. از این رو وی در آثارش به بعد سوم نیز دست یافت.

دایره در دایره ، اثر رودچنکو ، 21-1920 م. ، از جنس تخته چند لایی چوب هلو ، 80 × 85 × 90 سانتی متر ، کلن

در کل کُنستِروکتیویسم یا ساختارگرایی پوششی بر دوره ای از هنر بود که کار گروه را شرح می داد و تاکید آن بر اصول هندسی  و فن آوری بیان شده بود. ذوزنقه ، بیضی ها ، دوایر و مربع ها و حالات عمومی یا افقی و مورب سلسله های کامل اشکال هندسی دو بعدی دلایل وجود نقاشی در یک محیط تک رنگ و نور و رنگ به صورتی بی طرف ، اشکال را در فضای نامحدود خود شناور می ساخت.
این اشکال بعدها به صورت بدن های سه بعدی مکعبی تکامل یافت و یا به شکل کره ، یا به صورت هرم در آمد و ساختارگرایی شیوه هنری قرن بیستم را به خطر انداخت.

اثری از نائوم گابو در سبک کنستروکتیویسم

اثری از نائو گابو ، بین سال هاس 20-1917 م. ، موزه هنرهای مدرن نیویورک

اثری از کازیمیر مالویچ ، 1915 م. ، رنگ روغن روی بوم ، 62 × 101.5 سانتیمتر ، آمستردام

ال لیسیتسکی مانند یک مهندس و معمار تربیت یافته بود و یکی از ویژگی های بدیهی او نسبت به هنرمندان معاصرش تاثیر اجتناب ناپذیر وی از فن آوری بوده است.
تصاویر ساختارگرایی او از سال 1919 م. پدید آمد و آن ها را پرون (Prouns) نامید. این نام را از کلمه روسی (Prounovis) اقتباس کرده بود و برای آن ترجمه ای کرد که «به طرف یک تجدید نظر در هنر» معنی بدهد. ساختار هنری وی از ترکیب اصول طراحی بود که از پلان های ساختمانی به خاطر سپرده و آن ها را از تخته رسم به بوم منتقل می کرد.

پرون ، اثر ال لیسیتسکی ، 21-1920 میلادی ، کنستروکتیویسم

آنتوین پوزنر و گابو در سال 1920 م. نیز به این جنبش هنری پیوستند. آن ها این ایده را که هنر باید در خدمت یک هدف مفید اجتماعی باشد رد کرده و هنر انتزاعی نابی را پیشنهاد دادند که بازتاب کننده ماهیت فن یالارانه و ماشینی شده مدرن بود و از مواد صنعتی همچون پلاستیک و شیشه استفاده کردند.