آهار و مُهره

آهار و مُهره

برای سهولت در حرکت روان قلم در کار خوشنویسی و یا کار تذهیب و نگارگری کاغذ را باید از پیش آماده می کردند ؛ این کار در اصطلاح آهار و مهره نامیده می شود.

در کار تذهیب اگر کاغذ از پیش صیقل داده نمی شد ، قسمتی از طلا جذب کاغذ شده در نتیجه درخشش کامل طلا به دست نمی آمد.

از مواد مختلفی برای آهار زدن استفاده می کنند. معروف ترین و متداول ترین روش ، استفاده از نشاسته است. به این ترتیب که به ازای یک پیمانه نشاسته حدود 3 پیمانه آب اضافه کرده و خوب هم می زنند تا محلول سفید رنگی بدست آید. سپس آن را حرارت داده و مرتب هم می زنند تا به جوش آید و غلیظ شود و می گذارند تا سرد شود.
برای زیر کاغذ از تخته هایی از جنس گلابی ، چنار ، گردو و یا ام دی اف استفاده می کنند. کاغذ را با آب چسب بر روی تخته می چسبانند و محلول آهار را با قلمو یا ابری نرم بر روی آن می مالند. حتما باید چندین لایه نشاسته بر روی کاغذ زده شود که البته تعداد دفعات به بافت کاغذ نیز بستگی دارد. سپس به کاغذ سفیده تخم مرغ می مالند. به این ترتیب که سفیده ها را آنقدر هم می زنند تا کامل کف کند و در صورت برگرداندن ظرف چیزی از آن بیرون نریزد. سپس آن را به مدت 5 دقیقه در یخچال قرار می دهند تا سفیده به صورت مایع ته نشین شود. این مایع ته نشین شده را بر روی کاغذ می مالند. این کار سطح کاغذ را تا حدود زیادی صاف و شفاف می کند و همچنین در جلای رنگ مرکب نیز موثر است. (برای تهیه سفیده تخم مرغ به مقدار آهار نشاسته که مقدار آن 1 به 3 است ، 5 عدد سفیده برای یک برگ کاغذ به ابعاد 70×100 لازم است)
برای صاف کردن و صیقل دادن سطح آهار، بر روی آن مهره می کشیدند. بهترین وسیله برای این کار، سنگ عقیق است. به این ترتیب که کاغذ را روی تخته ای صاف و مناسب ( ترجیحا از جنس چوب درخت گلابی)  قرار داده و مهره را در راستای طول و عرض کاغذ به تمام سطح آن می کشند. مهره کشیدن باید با مهارت و به طور یکدست انجام شود به طوری کاغذ همانند آینه براق و روشن شود و رد حرکت مهره بر روی کاغذ دیده نشود. به این ترتیب کاغذ به یک رنگ شیری مناسبی برای زمینه کار تبدیل می گردید.

نقاشی از فردی در حال مهره کشیدن بر کاغذ ، برگرفته از مرقع گلشن