نخ

نخ

« نخ » رشته ای ممتد و یکسره است که برای بافتن پارچه های تاری و پودی و تریکو ( حلقوی ) به کار می روند. همچنین در دوخت انواع سوزن دوزی ها و رودوزی های سنتی نیز بسیار حایز اهمیت است. راه های مختلفی برای بیان ضخامت و ظرافت نخ وجود دارد که بهترین و معروف ترین سیستم برای تعیین نمره آن « دنیر » و « تکس » می باشد.

• دنیر : تعداد گرم ها در 9000 متر نخ ، نمره دنیر نامیده می شود. به عنوان مثال اگر 9000 متر نخ یگ گرم وزن داشته باشد می گویند نمره نخ ، یک دنیر است.
• تکس : تعدا گرم ها در 1000 متر نخ ، نمره تکس نامیده می شود. به عنوان مثال اگر 1000 متر نخ یک گرم وزن داشته باشد می گویند نمره نخ ، یک تکس است.
   

انواع نخ

به طور کلی دو نوع نخ وجود دارد : فیلامنت و نخ ریسیده.

• فیلامنت

رشته ای نرم و نازک و بلند (چندین متر) است که یا از محلول شیمیایی قابل ریسیدن در اثر عبور از داخل رشته ساز به وجود می آیند و به شکل نخ های یکسره جمع می شوند و یا نخی ابریشمی هستند که از باز شدن پیله کرم ابریشم تهیه می گردند و به طور ذاتی دارای خصوصیاتی نرم و لطیف و نازک و لغزنده می باشد.
برای بافت پارچه ممکن است از یک ، دو یا چند رشته استفاده کنند. پارچه های بافته شده از چند رشته ، بسیار محکم تر از پارچه های بافته شده تک رشته ای می باشند.
برای بافت دو یا چند رشته ای ، رشته ها در کنار هم قرار گرفته و پیچ و تاب داده می شوند.
با تغییر فرم دادن نخ های فیلامنتی (تکسچره کردن) می توان فیلامنت های متفاوتی تولید کرد. برای این کار ، با ذوب کردن نخ های ترموپلاستیک و تنظیم درجه حرارت سطح صاف و نرم آن را به شکل پیچ و تاب دار یا حلقه ای تغییر شکل می دهند. این کار موجب افزایش سطح شده و خاصیت ارتجاعی ، جهندگی ، الاسیسیته و جذب بیشتری در نخ ها ایجاد می کند.

• نخ ریسیده

نخ ریسیده را از الیاف استاپیل (کوتاه) که به طور موازی در کنارهم قرار گرفته و به آنها پیچ و تاب داده می شود تهیه می کنند. نخ ریسیده را می توان از الیاف کوتاه طبیعی و یا از فیلامنت های ساخت بشر (مصنوعی) که به طول های کوتاه می برند و استاپیل نامیده می شود تهیه کرد.
محکم ترین نخ ریسیده شده آن هایی هستند که از استاپیل بلندتر یا پیچ و تاب بیشتر تهیه شده اند.

هرکدام از این نخ ها به صورت های متفاوتی تهیه می شوند و خصوصیات متفاوتی را در پارچه تهیه شده به وجود می آورند .

مراحل ریسندگی

الیاف طبیعی را ابتدا تمیز کرده و به صورت دسته هایی از الیاف موازی و یکنواخت در می آورند. استاپیل کوتاه و در هم ، در مرحله ای که «کاردینگ» نامیده می شود توسط ماشین کارد ، باز و تمیز و موازی می شوند و به صورت فتیله در می آیند .
بعضی از الیاف را در مرحله بعدی (شانه) دقیق تر از هم جدا می سازند. در مرحله شانه زنی الیاف بلند را از الیاف کوتاه جدا کرده و به صورت موازی و یکنواخت تر دسته بندی و سپس به نخ تبدیل می کنند که نخ شانه شده پنبه ای و یا نخ فاستونی و یا پشمی را تشکیل می دهند و از آن ها برای بافت پارچه با کیفیت مرغوب و معمولی استفاده می شود.
مرحله آخر ، ریسندگی کشش و قرار دادن الیاف به صورت طولی بر روی یکدیگر و سپس تبدیل به نیمچه نخ و نخ کامل است. پیچ و تاب دادن الیاف موازی و یکنواخت در دوام و استحکام و ظاهر پارچه تاثیر بسزایی دارد. از نخ هایی که پیچ و تاب کم داده می شوند و شل تر هستند برای بافت پارچه های پرزدار استفاده می شود .
پیچ و تاب بیشتر ، نخ را محکم و مقاوم تر کرده و سطح صاف تری در پارچه به وجود می آورد ؛ مانند پارچه گاباردین. چنانچه نخ ها بیش از حد یپچ و تاب داده شوند خشن تر و زبرتر شده و به دور خود می پیچد و تشکیل حلقه داده و به عبارت دیگر فر می خورد و ظاهر جالب در پارچه به وجود می آورد ؛ مانند پارچه کرپ و ژورژت.
تفاوت ساختمان نخ ریسیده شده در مقدار لای آن است که ممکن است یک لا ، دو لا و یا چند لا باشد که شامل چندین لای منفرد نخ با تعداد و درجات متفاوتی در پیچ و تاب و قطرهای مختلف ساخته شوند ؛ مانند نخ های بوکله.