كيمبرليت

كيمبرليت (Kimberlite)

نام کمبرلیت اولین بار توسط لویس در سال 1887 میلادی برای توصیف میکا پروتیتهای پورفیری^[1] الماس‌ دار ناحیه کمبرلی واقع در آفریقای جنوبی ابداع شد. کمبرلیت‌ ها سنگ های اولترامافیک^[2] آلکالن کمیاب و دارای الماس هستند.(البته الماس ، کانی فرعی و نادر کیمبرلیت ها می باشد.) این سنگ ها دارای مجموعه‌ای از کانی های استثنایی و زینولیت^[3] است که نسبت به سنگ های شناخته شده دیگر ، در فشار بیشتر و بالطبع در اعماق بیشتری تشکیل گردیده‌اند. به کیمبرلیت سنگ مادر نیز گفته می شود.

کانی اليوين معمولا  فراوان ترين كانی کیمبرلیت ها محسوب می گردد. اما به طور جزیی يا كامل با كانی های ثانويه ای همچون كانی های گروه سرپانتين جانشين می شوند.

سنگ شناسی کیمبرلیت‌ها بسیار پیچیده است ؛ زیرا آن ها ، سنگ های با منشا دوگانه خاصی هستند که در آن کانی ها ، قطعات سنگی و مواد ماگمایی منجمد شده‌ای یافت می‌ شوند که در محیط های فیزیکی و شیمیایی مختلف تشکیل شده‌اند. تشخیص سنگ های کیمبرلیتی در صحرا مشکل است. در صحرا این سنگ ها مانند توده‌های طویل شیست به نظر می‌رسند و به دلیل نداشتن کانی های شاخص ، به خوبی قابل تشخیص نمی‌باشند. 

سنگ های خانواده کیمبرلیت در جنوب (آفریقای جنوبی ، نامیبیا ، سوازیلند ، سوتوآنگولا) ، مرکز (زئید ، جمهوری آفریقای مرکزی و تانزانیا) و غرب (غنا ، گینه ، ساحل عاج ، لیبریا ، مالی ، گابن و سیرالئون) آفریقا انتشار گسترده‌ای دارند. در ایالات متحده آمریکا ، کانادا ، گرنیلند ، فنلاند ، روسیه ، چین ، آرژانتین ، استرالیا و مالاتیا در جزایر سولومون نیز یافت می‌شوند.

پانویس

1. بافت پورفيری : در اين بافت ، بلورهای درشت در زمينه ای از بلورهای دانه ريز قرار گرفته است. اين بافت بيان کننده حداقل دو مرحله تبلور می باشد.

2. سنگ های اولترامافیک : در سیستم رده بندی QAFPM ، سنگ هايی هستند که بيش از 90 درصد سازنده M (ضریب رنگی) دارند که M شامل کانی های مافيک ( آمفيبول ها ، ميکاها ، اليوين ها ، پیروکسن ها و سرپانتین ها) ، آپاتيت ، کانی های کربناته اوليه ، اکسید های آهن تيتان ، گارنت ها ، ملی ليت ، مونتی سليت ، اسپینل ها ، ترويليت ، عناصر ناتيف ، سولفید ها و کانی های فرعی از قبيل زيرکن است.

3. زینولیت : زینولیت (Xenolith) یا بیگانه‌سنگ تکه‌ سنگی است که درون یک سنگ دیگر به صورت میزبان قرار گرفته و دارای ترکیب کانی‌شناسی متفاوتی با سنگ میزبان می باشد. به عبارت دیگر ، زینولیت قطعه‌ای از سنگ دیواره در یک توده آذرین ژرف ‌توده‌ای یا آتشفشانی می باشد.