الیاف پلی استر

الیاف پلی استر

در سال 1942 میلادی ، هنگام جنگ جهانی دوم ، تنها عده معدودی مطلع بودند که در مرکز بزرگ صنعتی تولید پنبه در لنکشایر آخرین اقدامات بر روی نسخه کاربردی یک پلیمر مصنوعی جدید و مهم در حال انجام است. این الیاف توسط شخصی به نام « رکس وینفیلد » ساخته شد. هیچ کس تصور نمی کرد که پلی استر (پلی اتیلن تری فتالات) پنجاه سال دیگر در صنعت نساجی دنیا به عنوان یک لیف ارزان قیمت و دارا بودن قدرت بیشتر و خواص بهتر ، جایگزین پنبه خواهد شد.
پلی استر به همراه نایلون و ریون ، به عنوان اولین موادی بودند که بخش عمده ای از مصرف مواد اولیه در بازار صنعت نساجی را که ده ها هزار سال الیاف طبیعی را در اختیار داشتند ، تغییر دادند. به تدریج تولید جهانی پلی استر از نایلون سبقت گرفت و اکنون حدود 75% مصرف الیاف مصنوعی را تشکیل می دهد. 

پلی استر دارای سه مزیت است که آن را نسبت به نایلون ارجحیت می بخشد :

• نرم تر و پُر تر است
• قابلیت سازگاری در ترکیب با پنبه و پشم ، حساسیت کمتر نسبت به رطوبت که منجر به سهولت نگهداری و شستشوی آن می شود.
• زاویه چروک تقریبا صفر است که باعث مقاومت سایش بهتر برای بعضی مصارف صنعتی است.

تهیه الیاف پلی استر

واکنش پلی استر از نظر شیمی آلی این گونه توصیف می شود :  آب + اِستر - الکل + اسید

اولین بار الیاف پلی استر از ترکیب اسید تری فتالیک و اتیلن گلیکول به دست آمد که ماده اولیه برای تهیه این دو ماده از مشتقات نفتی می باشد.

خواص فیزیکی

الیاف پلی استر دارای سطحی صاف و بدون دندانه با سطح مقطع گرد است. این الیاف به تمام اشکال لیفی و به صورت های مداوم (فیلامنت) و بریده (استاپیل) ، براق ، نیمه براق ، مات تهیه می شود.

اثر حرارت

الیاف پلی استر مقاومت زیادی در برابر حرارت دارند. این الیاف در حرارت 230 الی 240درجه سانتی گراد حالت چسبندگی پیدا می کنند و در حرارت 260 درجه سانتی گراد ذوب می شوند. حرارت مطمئن برای اتو کردن منسوجات پلی استری 200 درجه سانتی گراد است.

اثر رطوبت

خاصیت جذب رطوبت الیاف پلی استر خیلی کمتر از الیاف نایلون و اغلب نساجی است. در نتیجه استحکام کشش و ازدیاد طول تا حد پارگی در حالت خیس و خشک یکسان است.

اثر نور

پلی استر همانند سایر الیاف وقتی مدت زیادی در معرض نور خورشید قرار گیرد ، مقاومت خود را تا حدودی از دست می دهد اما نسبت به الیاف دیگر ، مقاومتش در پشت شیشه بیشتر است بنابراین برای مصارفی نظیر پرده مناسب است.

خواص الکتریکی

جذب رطوبت بسیار کم این الیاف سبب جمع شدن الکتریسته ساکن روی این الیاف شده و در نتیجه منسوجات تهیه شده از الیاف پلی استر ، خاک و کثافات هوا را به راحتی به خود جذب می کنند که البته این عیب را می توان با به کار بردن عوامل ضد الکتریسته ضمن بکار بردن مواد تکمیلی رفع کرد.

خاصیت چروک ناپذیری

الیاف پلی استر به دلیل داشتن خواص الاستیسیته مقاومت بسیار بالایی در برابر چروک شدن دارند. توسط اتو می توان خاصیت حرارتی را در این الیاف ایجاد کرد و بدین وسیله فرم های مختلف و پلیسه های ثابتی را روی منسوجات پلی استر به وجود آورد و حتی می توان دوباره آن ها را با اتو از بین برد. کت و شلوارهایی که از این الیاف تهیه می شوند ، شکل خود را حتی در هوای مرطوب حفظ می کنند.

خواص شیمیایی

• اثر اسیدها : این الیاف در برابر اسیدهای معدنی ، ضعیف و مقاوم هستند. اسید کلریدریک و اسید نیتریک با غلظت های بالا و دمای نزدیک به جوش ، باعث از هم پاشیدگی پلی استر می شوند. اسیدهای آلی بر پلی استر واکنشی ندارند.
• اثر قلیایی ها : پلی استر در برابر قلیایی های رقیق مقاومت خود را حفظ می کند. ولی در محلول غلیظ قلیایی به طور جزیی هیدرولیز می شوند. الیاف پلی استر در مقابل اکسید کننده ها کاملا مقاوم هستند و بیش از الیاف دیگر در برابر عوامل سفید کننده بدون تغییر باقی می مانند. از این رو پلی استر را می توان با هر نوع سفید کننده ای سفید کرد.

مقاومت در مقایل عوامل بیولوژیکی

این عوامل نظیر کپک ، بید ، باکتری به الیاف پلی استر آسیب نمی زند. ولی پارچه ای که عملیات تکمیلی روی آن انجام نشده باشد ، ممکن است محیط مناسبی برای رشد بید و ... باشد.

ویژگی های نساجی

از ویژگی های این الیاف چروک ناپذیری عالی ، مقاومت بسیار زیاد در برابر مصرف و پارگی ، ثبات ابعاد عالی ، عایق حرارتی خوب ، سهولت نگهداری و امکان اتوی مداوم می باشد.

موارد استفاده

این الیاف به علت خواص خوبی که دارد ، برای تهیه انواع الیاف مناسب می باشد. از فیلامنت آن برای تهیه نوعی پارچه حریر مناسب برای پیراهن زنانه ، کراوات ، آستری ، مایو و بلوز ورزش و از الیاف کوتاه آن در لایی پر کننده بالش ، کت نوزاد ، ربدشامبر ، پارچه های صافی استفاده می شود. از مخلوط الیاف کوتاه (استاپیل) آن با پشم ، پارچه پشمی و فاستونی تهیه می شود که برای کت شلواری و لباس مردانه و زنانه کاربرد دارد. از مخلوط آن با پنبه یا ویسکوز ، برای تهیه جوراب ساقه بلند ، لباس کار ، بارانی ، لباس ورزشی ، ملحفه ، رومبلی ، مخمل استفاده می شود.
الیاف پلی استر در ترکیب با الیاف دیگر و با درصد های مختلف در کشورها با نام های مختلفی شناخته می شوند که این امر باعث ایجاد خصوصیاتی خاص برای هرکدام از آن ها می گردد ؛ به عنوان مثال در آلمان غربی با نام ترویرا ، در فرانسه با نام ترگال ، در ژاپن با نام تترون ، در آمریکا داکرون ، در انگلستان تریلین و در ایتالیا با نام تریتال معروف است.