کلاسی سیسم

کلاسی سیسم (Classicism) : کلاسیک گرایی

جنبشی فرهنگی و هنری مربوط به نیمه دوم قرن هفدهم میلادی در اروپا می باشد. اصطلاحی در تاریخ هنر و نقد هنری است که به کوشش برای احیای خصلت آرمانی در هنر به خصوص با پیروی از اصول هنر کلاسیک باستان اشاره دارد و به نوعی بازگشت به اصول و ارزش های زیبایی شناسی آنان می باشد.

 لازم است ابتدا توضیحی در مورد واژه «کلاسیک» ارئه شود. در معنای کلی ، معمولا به میراث بزرگ ادبی و هنری و آثار برجسته هر دوره که الگو و سرمشق آن ملت است «آثار کلاسیک» اطلاق می شود. اما کلاسیک در جایگاه یک مکتب خاص هنری ، معنای محدودتری دارد و دوره تاریخی معینی را در بر می گیرد و به دوره شکوفایی ادبیات و هنر یونانی مربوط می شود (از لحاظ سبک شناسی بین دوره های آرکاییک و هلنیستی قرار دارد.)

اثر لرد فردیریک لِیتُن ، رنگ روغن روی بوم، 521 × 222 سانتی متر ، 55-1853 میلادی ، محل نگهداری : گالری ملی لندن

به طور کلی کلاسی سیسم را می توان از دو جنبه تاریخی و زیبایی شناسی مورد بررسی قرار داد.از لحاظ تاریخی این سبک هنری به یونان و روم باستان باز می گردد ؛ به همین سبب می توان گفت که کلاسی سیسم تقریبا ویژگی ثابت تمامی دوره های پس از کلاسیک باستان ، از سده 8 میلادی تا سده 20 میلادی بوده است. اما از جنبه زیبایی شناسانه ، واژه کلاسی سیسم صرفا به مقطع کوتاهی از این دوران اطلاق می شود و به سبک ها یا مراحلی از یک سبک گفته می شود که دارای ویژگی هایی چون صراحت ، نظم و توازن است. در این معنا کلاسی سیسم مشخصه یک دوره خاص از هنر سده پنجم پیش از میلاد یونان باستان و نیز هنر دوران اوج رنسانس در ایتالیا و فرانسه در سده 17 و اواخر سده 18 میلادی است.
در زیبایی شناسی عصر کلاسی سیم (قرن هفدهم) تفسیر تازه ای از نظریه عینی زیبایی ارائه گردید که با شرایط اجتماعی و فرهنگی آن دوران سازگار بود. این تفسیر تحت تاثیر خردگرایی آن دوران ، بر این پایه استوار گردید که زیبایی و عقل لازم و ملزوم یکدیگرند و زیبایی در پدیده های عقلانی به ظهور می رسد. به گفته «بوالو» نظریه پرداز هنری قرن هفدهم ، «جز حقیقت هیچ چیز زیبا نیست» این نظریه ، زیبایی رادر پدیده های معقول دوران یعنی در عظمت کشور ، وحدت ملی ، اقتدار دولت ، نزاکت اخلاقی ، تقلید از قدما و مانند آن می دانند. «عقل سلیم» را به عنوان معیار تشخیص زیبایی معرفی می کند. زیبایی شناسی کلاسی سیسم ، در عصر پیدایش سلطنت مطلقه و اقتدار ملی ، به عنوان واکنش در برابر زیبایی شناسی لاهوتی قرون وسطی و سلطه کلیسا پدید آمد و در مسیر تحول ارتجاعی خود به تجمل گرایی و سنت پرستی اشرافی کشیده شد. 

اثری از نیکلاس پوسن ، سبک کلاسی سیسم

بازگشت به هنر یونانی-رومی در دوران رنسانس  ، معیار کلاسیکی زیبایی پیکر آدمی را مطرح کرد.ولی استادان رنسانس ، خود ، اصولی را در زیبایی شناسی بنا نهادند که سرمشق دیگری برای کلاسیک گرایی بعدی شد. از این رو کلاسی سیسم نیکلاس پوسن در سده هفدهم میلادی ، نه فقط بر الگوی کلاسیک باستان ، بلکه همچنین بر زیبایی رافائل استوار بود. در سده هجدهم میلادی ، کاوش شهرهای زیر خاک رفته هرکولانئوم و پمپئی در ایتالیا ، جلوه های تازه ای از هنر کلاسیک باستان را عیان ساخت. این انگیزشی برای پیدایی جنبش نئوکلاسی سیسم شد که داوید و انگر نمایندگان مهم آن در عرصه نقاشی بودند.

مرگ سقراط ، اثر ژاک لویی داوید ، رنگ روغن روی بوم ، 196.2 × 129.5 سانتی متر ، 1878 میلادی ، محل نگهداری : موزه متروپولیتن ، نئوکلاسی سیسم

مدونا ، اثری از رافائل ، کلاسی سیسم

در کلاسی سیسم غالبا هنرمند از اصول و قوانین نظری تبعیت می کند و از این رو به نظر می رسد که این سبک هنری بیشتر به عقل و خرد متکی باشد. در دوارن رنسانس نیز با اوج گیری خردگرایی زمینه فکری این مکتب فراهم شد. از این رو گاه کلاسی سیسم را در مقابل رمانتیسم معنا می کنند ؛ همچنین مفهومی متضاد با ناتورالیسم و رئالیسم دارد.