روکوکو

روکوکو (Rococo)

سبکی در هنر و معماری است که در حدود 1720 میلادی در فرانسه شکل گرفت و در طی سده هجدهم در سرتاسر اروپا گسترش یافت.
اصطلاحی در تاریخ هنر است که برای توصیف هنر تزئینی در زمینه های مختلف معماری ، بنا آرایی ، نقاشی ، پیکره سازی ، طراحی اثاثه و اشیای زینتی و ... مربوط به دوره پادشاهی لویی پانزدهم به کار برده می شود. این اصطلاح که در ابتدا در معنایی تحقیر آمیز به کار برده می شد به احتمال قوی از واژه «رُکای / Rocaille» گرفته شده که به معنای صخره کاری و صدف کاری برای چشمه ها و غارهای مصنوعی می باشد.

کاخ کاترین در سی کیلومتری سنت پترزبورگ ، معماری به سبک روکوکو

این سبک هنری واکنشی در برابر شیوه هنری خشک و رسمی دربار لویی چهاردهم بود. به همین سبب در نقاشی ، موضوع های دنیوی و سبکسرانه ، رنگ های لطیف و خط های منحنی ظریف به کار برده شد. این نوع نقاشی سرشار از جلوه های شاد و فریبنده با سلیقه اشرافیت آن روزگار کاملا انطباق داشت.

اثری از آنتوان واتو ، نقاشی به سبک روکوکو

از مشخصه های این سبک ، درخشندگی ، شکوه ، نشاط و صمیمیت است. در واقع سبک روکوکو به نوعی ادامه و شکل تحول یافته سبک سنگین تر باروک است و هم واکنشی در برابر آن ! در هر دو سبک به فرم های پیچیده پرداخته می شود اما با این تفاوت که در روکوکو به جای پرداختن به حجم ، وسواس و دقت بیشتری در سطح دیده می شود و به جای استفاده از رنگ های با شکوه و آب طلا کاری از رنگ های آبی ، صورتی ، سبز با سفیدی بیشتر استفاده می شود. در این سبک دیگر از ساختمان های بزرگ و سنگین و تالارهای خفه و گرفته خبری نیست. همه چیز جای خود را به ظرافتی بسیار دقیق داده و چنین می نماید که بشر سعی دارد به عالم بالا و لطف و صفای بی آلایش درون دست یابد.

به طور کلی روکوکو هنری است تزئینی که ظرافت و حساسیت را به جای ابهت و واقع گرایی باروک قرار می دهد.

اثری از آنتوان واتو به سبک روکوکو ، 1717 میلادی

اثری از فرانسوا بوشه در سبک روکوکو

آنتوان واتو هنرمند برجسته سده هجدهم میلادی به شمار می رود. او نقاشی فرانسه را از قید آکادمیسم عصر لویی چهاردهم آزاد کرد و سبک خاصی را آفرید که پس از او به روکوکو انجامید. در واقع او با طرد موضوع پر شکوه ، گرایش به ریتم های نرم و پر انحنا و کاربست اسلوب نقاشانه از هنرمندان این سبک به شمار می رود. اما این «فرانسوا بوشه» است که علاوه بر کار پیگیرانه در مقام نقاش و طراح نقش بافت های دیوارکوب و تخصیص توانایی های فنی اش به باسمه کاری و طراحی البسه و زینت آلات ، سبک روکوکو را به طور کامل در آثارش نشان داد.
از دیگر نمایندگان این جنبش هنری «جوآنی باتیستا تیه پولو» و «ژان اُنُره فراگونار» در نقاشی و «موریس فالکونه» در مجمسه سازی می باشند.

اثری از جوانی باتیستا تیه پولو ، 75.6×120 سانتی متر ، 1755 میلادی ، موزه متروپولیتن ، سبک روکوکو

اثری از فراگونار ، سبک روکوکو

روکوکو از طریق هنرمندان فرانسوی که در خارج از آن کشور کار می کردند و همین طور توسط باسمه هایی که از روی طرح های فرانسویان تهیه می شد ، به آلمان ، اتریش ، اسپانیا و شمال ایتالیا راه یافت که البته در هر کشور ماهیت و هویت بومی آن کشور را به خود گرفت. اما این سبک در انگلستان رواج چندانی پیدا نکرد ؛ با این حال در نمایشگاهی از هنر روکوکو که در موزه «ویکتوریا و آلبرت» در سال 1984 برپا شد می توان بازتاب های روشنی از این سبک را در آثار برخی از هنرمندان انگلیسی به ویژه هوگارت مشاهده کرد.

مجسمه ای اثر فالکونه، 1746 میلادی ، موزه ویکتوریا و آلبرت ، لندن