شانه ( دفه ، دفتین )

شانه ( دفه ، دفتین ) Carpet comb

ابزاری است فلزی که برای کوبیدن و محکم کردن پود و گره ها از آن استفاده می شود. هر گویش و منطقه ای آن را به زبان خود تلفظ می کرده و اینک با نام های « دفه ، دفتین ، کرکیت ، کلوزار و دستوک » شناخته می شود اما بیشتر مردم این وسیله را به نام دفه می شناسند.
از نظر فرم و ظاهر در انواع مختلف ساخته می شود ، اما دارای کارایی یکسانی می باشند و این تفاوت ظاهری به نحوی مرتبط با سنت های بافندگی نزد اقوام مختلف می باشد.

قسمت اصلی این وسیله تیغه های فلزی آن است. قسمت جلوی تیغه ها کمی باریکتر و تیزتر است تا به راحتی در داخل تارهای فرش فرو رود. دسته آن نیز ممکن است چوبی یا فلزی باشد.

دفه در اندازه و وزن های مختلفی ساخته می شود ؛ دفه های بزرگی که حدود دو کیلوگرم وزن دارد و باید با دو دست کوبیده شود و دفه های کوچک و سبکی که وزنی در حدود نیم کیلوگرم دارند و براحتی می توان با یکدست آن را مورد استفاده قرار داد. البته هر دو یک کار انجام می دهند، اما اینکه هر کدام کجا مورد استفاده قرار می گیرد حائز اهمیت است. معمولا هنگامی که بافت قالی به نیمه رسید از دفه دو دستی استفاده می شود چرا که به خاطر وجود حجم زیاد پرز های فرش ، دفه یکدستی دیگر قدرت و توانایی این که بتواند گره را به درون تار بفرستد ندارد ، بنابراین باید از دفه های بزرگ دودستی برای ادامه کار استفاده شود. استفاده از این دفه های سنگین به مهارتی ویژه نیاز دارد چون هرگونه بی دقتی در استفاده از آن باعث پارگی و آسیب به تارها می گردد.

در میان دفتین های متداول امروزی ، دفتین های تبریزی از نظر حجم و وزن ، سبک ترین و کوچکترین و دفتین های مورد استفاده در اصفهان حجیم ترین و سنگین ترین دفتین های مورد استفاده در ایران می باشند.