رقم زدن

رقم زدن

گـر دیگـری به شـیوه حافـظ زدی رقـم       مقبـول طبـع شاه هنــرپرور آمدی
زین خوش رقم که بر گل رخسار می کشی    خط بر صحیفه گل و گلزار می کشی

رقم زدن یا رقم کردن از اصطلاحات رایج در میان خوشنویسان گذشته است و در حقیقت دست یافتن به بالاترین مرتبه از خوشنویسی بوده که هنرجوی خط پس از سال ها تمرین و کسب مهارت می توانست آن را به دست آورد و استادش به او اجازه نوشتن نام واقعی یا نام مستعار و یا لقب را می داد تا در ذیل قطعاتی که خوشنویسی می کردند با عباراتی چون کتبه ، سوده ، مشقه و ... اثر خود را امضا کنند و یا رقم زنند.(عبد یا العبد نیز اصطلاحی است که بیشتر خوشنویسان آن را در رقم خود به کار برده اند.) 
«یا علی مدد» رقم میرزا غلامرضا اصفھانی و «کاتب السلطانی» رقم سلطانعلی مشھدی بوده است.

یا علی مدد ، رقم میرزا غلامرضا اصفهانی

برای این منظور گاهی سندی مشابه اجازه نامه تنظیم می شد و استاد با ذکر شرایطی آن را به هنرجو اعطا می کرده است. در سندی به جا مانده از سال 1198 ه / 1775 م چنین آمده است : « به شرط آن که کلمه ای واحد را به دو بخش تقسیم نکند و بر دو سطر ننویسد، همواره پس از ذکر نام شریف پیامبر اکرم عبارت (صلی الله علیه و سلم) را بنویسد خود را با تکبر بالاتر از همتایان خود قرار ندهد اجازه رقم زدن کتب را به وی اعطا کردم»
گاهی نیز استاد لقبی را به هنرجو اعطا می کرد و همچنین گاهی رقم خود را در زیر نوشته های شاگردش برای تایید می نگاشته است.