تراش برلیان ؛ از تکامل فرم تا تراش های امروزی

تراش برلیان ؛ از تکامل فرم تا تراش های امروزی

برلیان نوعی از تراش سنگ است که برای دست یابی به حداکثر درخشندگی ، برای الماس و بسياری از سنگ های قيمتی دیگر استفاده می شود.طراحی و اجرا می شود. مهمترین مشخصه این نوع تراش ، تعداد بسیار زیاد صفحات و وجه های چندگانه گوهر است و فرم مخروطی آن باعث چرخش بيشتر نور در گوهر شده و درخشش بسيار زيادی ایجاد می کند. برای اولین بار در قرن 14 میلادی ، الماس به منظور جلا و درخشندگی بیشتر تراش داده شد.

اولین تراش الماس را می توان جلا دادن سطوح طبیعی در فرم اوکتاهدرون دانست که به علت شکل آن به تراش نوک تیز موسوم بود. این تراش ، آغاز فعالیت هایی برای ارتقای کیفیت جلا و درخشش برلیان توسط تراش مناسب است که در نهایت به تراش مدرن امروزی تکامل یافت.
در سال 1400 میلادی تراش مسطح آغاز گردید. در این فرم تراش ، یک کریستال هشت سطحی اوکتاهدرون را به شکلی تراش می دادند که در قسمت بالای آن یک صفحه مسطح و در پایین آن صفحاتی قرار داشت که در یک نقطه با هم تلاقی می کردند ، این قسمت « نوک / Culet » نامیده شد و پس از آن نگین را جلا می دادند.
همزمان با این فرم تراش ، تراش دیگری متداول گشت که شبیه به تراش قبلی اما بسیار نازک تر بود و با نام « تراش نازک / Thin cut » شناخته شد.

در اواخر قرن پانزدهم میلادی ، از چرخ برش برای برش سطوح اولیه و تراش سطوح اضافی به منظور بهبود بخشیدن به خواص اپتیکی الماس استفاده شد.

از اواسط قرن شانزدهم میلادی «تراش مسطح صفحه دار /Table cut » تکامل یافت و قطعه بلور تراشیده شده دارای سطوح بیشتر و گوشه های فراوان شد و امروزه از آن به عنوان « تک تراش قدیمی / Old single cut » نام برده می شود که معمولا دارای 18 صفحه تراشیده و صیقل یافته می باشد.
در سال 1650 میلادی با تلاش و تشویق کاردینال کازارین فرانسوی « تراش مازارین / Mazarin cut » با 34 سطح صیقلی شده و فرم مدور نگین ( به جای فرم کروی شکل قبلی ) بوجود آمد.

در اواخر قرن 17 میلادی ، تراش برلیان با 58 سطح تراش ابداع شد که این فرم تراش به « ویچنزیو پروتسی / Vicenzio Peruzzi » نسبت داده شده است. در این فرم تراش تعداد سطوح برابر با تعداد سطوح تراش مدل برلیان است با این تفاوت که قسمت کمربند آن (Girdle) مدور نیست و صفحات آن نیز نظم خاص هندسی تراش مدرن امروزی را ندارند.

از سال های 1910 میلادی به بعد ، تکامل و سلطه برلیان در دنیای جواهرات با تراش جدید و کامل برلیان صورت گرفت. 

خصوصیات فرم تراش کامل برلیان (Brilliant-Full Cut) : در این تراش حداقل 32 صفحه شیب دار بعلاوه یک صفحه مسطح در سطح فوقانی حلقه کمربندی و 24 صفحه در قسمت تحتانی (به اصطلاح در قسمت پاویلیون) دیده می شود که به طور خاص برای تراش الماس به فرم برلیان ( با توجه به میزان ضریب شکست نور بالا و سایر خصوصیات اپتیکی  آن) بوجود آمده است.
( لازم به ذکر است که کلمه برلیان به تنهایی همیشه در مورد الماس هایی به کار می رود که این فرم تراش را داشته باشند ولی در مورد کانی های گرانبهای دیگر حتما باید نام کانی در کنار توصیف تراش آن یعنی برلیان ذکر شود ؛ مانند زیرکن با تراش برلیان.)

فرم تراش کامل برلیان

درجه بندی تراش برلیان

برای این منظور فرم ، شکل تراش مناسب ، تقارن و همچنین علایم خارجی بوجود آمده در سطح برلیان را مورد بررسی قرار می دهند. برلیان ها در چهار دسته درجه بندی می شوند :

• خیلی خوب : دارای علایم خارجی بسیار کم و جزئی با درخشندگی عالی
• خوب : دارای تعدادی علایم خارجی با درخشندگی خوب
• متوسط : دارای تعدادی علایم خارجی بزرگ با درخشندگی محدود
• بد : دارای تعداد زیادی علایم خارجی با درخشندگی محدود

تراش های برلیان

تراش Lucere ، تراش Royal Asscher ، تراش Asprey ، تراش Eternal ، تراش Radiant . از میان تراش های نامبرده شده تراش های Royal Asscher و Eternal دارای حق امتیاز هستند.
تراش های Leon Finkers Trillion و Henry Crossbards Radiant دو شیوه تراش بسیار محبوب و مورد تقاضا در سال های 1970 بودند.

تراش های مدرن و متداول امروزی

• تراش برلیان تولکوفسکی (Tolkowsky Brilliant)

این فرم تراش در سال 1919 میلادی توسط تولکوفسکی ابداع شد. از خصوصیات آن انعکاس عالی نور در آن می باشد. این تراش در آمریکا اساس درجه بندی انواع تراش های مدرن می باشد.

تراش برلیان تولکوفسکی

• تراش برلیان ایده آل

این فرم تراش توسط دو جواهر تراش به نام های جانسون (Johnson) و راش (Rosh) در سال 1926میلادی ابداع شد اما متاسفانه چندان مطلوب و یکنواخت نبوده است.

تراش برلیان ایده آل

• تراش برلیان ظریف

این فرم تراش در سال 1939 میلادی توسط « اپلر / Eppler » تکمیل شد. نسبت های رعایت شده در این فرم تراش با توجه به بالاترین سطح درخشندگی در تراش های قبلی برلیان تعیین شده و بیشتر با نقطه نظر های عملی و تجربی تکامل پیدا کرده است. این فرم تراش مبدا درجه بندی بر حسب استاندارد آلمان می باشد.

تراش برلیان ظریف

تراش برلیان پارکر

این فرم تراش در سال 1951میلادی توسط « پارکر /  Parker » ابداع شد. از ویژگی های این تراش انعکاس خوب پرتو نور در آن است ولی به علت نازکی قسمت تاج ، پدیده پراکندگی نور و رنگ آمیزی آن ناچیز می باشد.

تراش برلیان پارکر

تراش برلیان استاندارد اسکاندیناوی

این فرم تراش در سال 1968 میلادی تکامل یافت و مبدا درجه بندی تراش های برلیان بر حسب استاندارد اسکاندیناوی می باشد.

ابعاد در تراش برلیان استاندارد کشورهای اسکاندیناوی

تراش های برلیان که دارای سطوح بیشتری از تراش کامل و مدرن برلیان امروزی می باشند عبارتند از : 

• تراش کینگ (King Cut) از سال 1940 میلادی با 86 سطح عرضه شده
• تراش مگنا (Magna Cut) در سال 1949 میلادی تکامل یافته با 102 سطح
• تراش هایلایت (Highlight Cut) در سال 1963 میلادی ارائه شده با 74 سطح
• تراش 144 صفحه ای که در سال 1965 میلادی عرضه شد.

به دلیل این که تناسب ارتفاع قسمت بالای برلیان ها نسبت به قسمت پایین و سطوح نسبت به یکدیگر در تراش برلیان مشخص شده است ، هرگونه اطلاعات راجع به زوایا و ... را می توان از این نسبت ها به دست آورد. برای مثال می توان با اندازه گیری قطر و ارتفاع نگین به آسانی وزن آن را محاسبه کرد.