کانی

کانی

لغت مینرال (کانی) که از قرون وسطی مورد استفاده قرار گرفته از لغت یونانی Mna (متشابه لاتینی آن Mina است) اقتباس شده و از نظر معدن شناسی به معنی «کانی» یا «گردال» است.

كانی عنصر یا ترکیبی است ایزوتروپ ، متبلور با فرمول شیمیایی مشخص با خواص فیزیكی و نورانی مخصوص به خود ، که طی فرایند های طبیعی ، به فرم و شكل منفرد و بلورین و یا به حالت تجمع در طبیعت تشكیل می شود. کانی ها از اجتماع اتم ها بوجود می آیند و از اجتماع کانی ها سنگ ساخته می شود. تا كنون بیش از 3000 كانی مختلف شناخته شده كه تعدادی از آن ها به مقدار جزیی در طبیعت یافت می شود و در حال حاضر از نظر اقتصادی اهمیت چندانی ندارند. این کانی ها از لحاظ ترکیب ، شکل ظاهری ، رنگ ، اندازه و ... با هم متفاوتند. یکی از علل عمده این تفاوت ها ، چگونگی شکل یافتن آن ها می باشد. به عنوان مثال بعضی از آن ها از انجماد مواد مذاب بوجود می آیند ؛ مانند کوارتز و فلدسپات. بعضی دیگر در نتیجه آمدن فشار و گرمای زیاد بر روی کانی های دیگر بوجود می آیند مثلا گرافیت بر اثر گرما و فشار زیاد از انتراسیت بوجود می آید.

تقریبا تمام کانی های موجود در طبیعت دارای ساختار خاص کریستالوگرافی می باشند. به عبارت دیگر کانی ها اجسام یکنواخت با شبکه کریستالی متشکل از اتم ها و یون ها و مولکول ها می باشند. ساختار درونی کانی ها و شبکه کریستالی آن ها تعیین کننده خواص فیزیکی کریستالی ، مانند شکل خارجی آن ، سختی ، تورق یا کلیواژ ، نوع شکست ، وزن مخصوص و خواص اپتیکی است.

عوامل مهم و اصلی در شناسایی كانی ها عبارتند از : 

1. خواص فیزیكی : كه مهم ترین آنها عبارتند از تورق ، سختی، وزن مخصوص، جلا و شفافیت ، قابلیت ذوب و ... 
2. خواص شیمیایی : تعیین عناصر موجود در آن ها و پی بردن به كمیت و مقدار هر یک از عناصر و آزمایش درجه ذوب كانی ها 
3. خواص نوری : كه مهم ترین آنها ضریب شكست نور و اختلاف آن ، تعیین زاویه خاموشی و تشخیص چند رنگی بودن كانی است كه به وسیله میكروسكوپ پلاریزان بررسی می شود.

طبقه بندی کانی ها

کانی های تشکیل دهنده سنگ ها بر حسب انواع سنگ ها به سه گروه کانی های ماگمایی ، رسوبی و دگرگونی تقسیم می شوند.