ضریب شکست نور

ضریب شکست نور (Refractive Index)

به شدت انحراف و یا شکست نور ، ضریب شکست نور (Refractive Index) می گویند. ضریب شکست نور نسبت مستقیمی به سرعت نور در خلا و در بلور دارد. سرعت نور در محیط‌ های شفاف مختلف یکسان نیست به همین سبب هنگامی که نور از محیطی به محیطی دیگر می تابد مسیر اولی خود را دنبال نمی کند و در نتیجه دچار شکست می شود ؛ به عنوان مثال اگر چوبی را به صورت مایل به داخل آب فرو بریم ، خواهیم دید که چوب در نقطه ورود به آب ، شکسته به نظر می رسد یعنی قسمتی که در آب است ، زاویه دار دیده می شود. این پدیده به دلیل شکستگی پرتوهای نور در آب اتفاق می افتد. اگر پرتو نور از جایی مانند هوا به صورت مایل وارد جسم شفافی ( به طور مثال بلور) گردد ، در نقطه ورود ، در پرتوهای نوری شکستگی ایجاد می شود.
میزان شکست نور در هر نوع از کانی های مختلف ثابت است و می توان با تعیین میزان ضریب شکست نور، انواع کانی های جواهر را شناسایی نمود. به طور کلی میزان ضریب شکست نور در کانی های جواهر بین 1.2 الی 2.6 می باشد.

میزان شکست نور به دو روش اندازه گیری می شود :

• به وسیله دستگاه انکسارسنج رفراکتومتر،
• فرو بردن کانی در مایعات مخصوص با ضریب شکست معین. برای این منظور ، پس از این که کانی مورد نظر در مایع مذکور قرار گرفت ، می توان با توجه  به براق یا شفاف بودن یا نبودن خطوط اطراف جسم فرو برده شده ، میزان ضریب شکست آن را نسبت به مایع سنجید. این نوع سنجش ، توسط خطوط شفاف محدود کننده بلور که در اصطلاح «خط بک /Beckes Iine » نامیده می شود انجام می پذیرد. در صورتی که خطوط اطراف کانی در مایع فرو برده شده (خطوط بک) درخشان و نگین و خطوط روی آن تیره به نظر برسد میزان ضریب شکست آن کمتر از مایع است و در صورتی که عکس این باشد یعنی خطوط بک اطراف نگین تیره و خطوط روی خود نگین روشن باشد میزان ضریب شکست نور برای نگین بالاتر از مایع است. چنانچه میزان شکست نور برای کانی و محلول یکسان باشد خطوط اطراف نگین مبهم بوده یا حتی دیده نمی شود، و اگر خطوط بک اطراف نگین که داخل مایع قرار گرفته پهن و بر جسته به نظر آید نشانه اختلاف زیاد بین میزان ضریب شکست نور نگین و مایع است.