خط ثلث

خط ثلث

خط ثلث دو دانگ دور و چهار دانگ سطح قلمی است. خطی ایستا و تا حدودی تشریفاتی است و به علت حرکات و ضربه های عمودی موجود در این خط به آن ریتمی داده است که القا کننده عظمت و قدرت می باشد. خط ثلث به طور عمده برای آرایش نسخ خطی و کتیبه ها به کار گرفته می شد و چنان پیوند نزدیکی با قرآن و سایر متون دینی پیدا کرد که به حق بیشترین بار مذهبی را کسب کرده است.

کتیبه نگاری دور این خط از محقق و ریحان بیشتر است. به کار بردن اِعراب و ضوابط و حروف خفیفه در این خط الزامی است و بین لکه های سفید و سیاه تعادل بصری به وجود می آورد.

فرم زینتی این خط توسط ابن بواب و یاقوت مستعصمی ابداع شد. به خط ثلث تا دوران یاقوت مستعصمی «ثلث ریحانی» و به بعد از دوران وی « ثلت یاقوتی » گفته می شود ؛ زیرا تصرفاتی که او در این خط به وجود آورد ، آن را در حد نهایت به زیبایی رساند.
به این خط « سید الخطوط  » نیز گفته می شود.

 قط قلم ثلث محرف است. زیرا این خط در انتهای حروف و کلمات خود دنباله های (شَمَرِه های) تیزو تند دارد و در ابتدای بیشتر حروف و کلمات آن سَرَک است.

از خوشنویسان معروف این خط بعد از یاقوت مستعصمی می توان از شیخ زاده ، احمد سهروردی ، یوسف مشهدی ، ارغوان کابلی ، مبارکشاه بن قطب تبریزی ، نصرالله طبیب ، سید حیدر گنده نویس ، یحیی جمالی ، عبدالله صیدفی ، جعفر بایسنقری ، شمس بایسنقری ، بایسنقر میرزا و ابراهیم میرزا تیموری نام برد.

نمونه کامل این خط ، در مسجد امام اصفهان و مسجد شیخ لطف الله به دست استادان معروفی چون علیرضا عباسی ، علیرضا امامی ، محمد صالح ، عبدالرحیم جزایری نوشته شده  و همچنان باقی است.