گوستاف پنجم

اسکار گوستاف آدولف یا گوستاف پنجم زاده 16 ژوئن 1858 م. فرزند اسکار دوم سوئد و سوفیا ناسائو از زمان مرگ پدر در سال 1907 م. تا پایان عمر پادشاه کشور سوئد بود. او آخرین پادشاهی بود که از اختیارات سلطنتی خود استفاده کرد. اختیاراتی که در سال 1974 م. در یک اصلاحات سیاسی بطور کامل از بین رفت. گوستاف پنجم اولین شاه در تاریخ سوئد از قرون وسطی به این سو بود که تاج گذاری نکرد و به احترام او این سنت تا به امروز پابرجاست.

سلطنت گوستاف پنجم شاهد ظهور پارلمان در سوئد، جنگ جهانی یکم و دوم، برکناری نخست وزیر لیبرال در سال 1914 م. و اعطای حق رای برابر برای زنان بود. او با رعایت کامل اصول دموکراسی پارلمانی در طول سلطنت از محبوبیت بسیار زیادی در میان مردم برخوردار شد. در طول جنگ جهانی دوم او از دولت ائتلاف خواست تا درخواست آلمان نازی مبنی برپشتیبانی تدارکات را بپذیرد تا امتناع از این امر باعث حمله آلمان به سوئد نشود. اگرچه حمایت مستقیم وی از فاشیسم آلمان کاملا مشهود و مشخص نبود و هنوز مورد بحث است اما بنا بر موضع ضد کمونیستی و طرفداری وی از آلمان در جنگ جهانی یکم اگر نتوان وی را همراه آلمان قلمداد کرد، مخالف آنها نیز نبود.

گوستاف طی جنگ جهانی یکم با تاثیر از همسرش که ارتباطات محکمی با آلمان داشت موضع سیاسی همراهی با این کشور را در سر داشت که البته برای برطرف کردن شک و تردید کشور های اسکاندیناوی نسبت به طرز فکر خود جلساتی نیز در مالمو برگذار کرد. در جنگ جهانی دوم علیرغم احساس کمابیش نزدیک به آلمان سفیر این کشور را فرا خواند و در مورد شروع جنگ توسط هیتلر به آنان هشدار داد که این جنگ آلمان را از بین خواهد برد. اما پس از شروع جنگ با توجه به برخی گفته ها از ترس حمله آلمان به سوئد موافق اعزام نیرو در حمایت از این کشور بود. البته درباره این سیاست هنوز اختلاف نظر های جدی وجود دارد.

پس از پیروزی لیبرال ها در مجلس در سال 1914 م. کارل استاف (Carl stuff) به عنوان نخست وزیر منصوب شد. اما با توجه به مخالفت بزرگان کشور با سیاست وی که سیاستی دفاعی در جنگ بود و اختلافات او با شاه، دولت از کار استعفا کرد. پس از پیروزی لیبرال ها و سوسیال دموکرات ها در سال 1917 م. گوستاف تلاش می کرد تا دولتی محافظه کار به رهبری یوهان ویدون (Johan Widen) منصوب کند. اما ویدون قادر به جلب پشتیبانی کافی از سوی ائتلاف نبود. این که گوستاف پنجم دیگر نمی توانست دولتی را به نفع خود منصوب کرده و یا دولتی را بر خلاف خواست پارلمان بر پا دارد کاملا مشهود بود. در نهایت نیلز ادن (Nils Eden) به عنوان رهبر لیبرال ها انتخاب شد و پس از این انتخاب اکثر قدرت های سیاسی شاه به وی منصوب شد و طی اصلاحاتی به تصویب رسید. مفاد این اصلاحات حاکی از آن بود که شاه تنها موظف به اداره قلمرو است و او ملزم به رعایت قوانین و اختیارات از طریق کنوانسیون شد. در نهایت پادشاه نقش کاهش یافته خود را پذیرفت و پارلمانیسم به معنای واقعی حتی قبل از 1974 م. اجرا شد.

در نهایت شاه پس از 43 سال سلطنت به علت آنفولانزا در 29 اکتبر 1950 م. درگذشت و در کلیسای ریدار هولمن (Riddarholmen) دفن شد. پس از او پسرش جانشین وی شد.

گوستاف پنجم پادشاه کشور سوئد