الیاف

الیاف 

الیاف جمع کلمه «لیف» است. به طور کلی لیف یک رشته نازک با طول مناسب است که دارای قابلیت انحنا و استحکام کافی برای ریسندگی می باشد و به عنوان مواد اولیه برای تهیه انواع نخ ها و پارچه ها مورد استفاده قرار می گیرد.

الیاف مجموعه ای از مولکول های زنجیره ای خطی و طویل (ماکرو مولکول) است که تا حدود زیادی به موازات یکدیگر در محور طولی لیف قرار دارند و به وضعی که در بعضی قسمت ها آرایش نیافته اند و به صورت نامنظم یا آمورف (Amorph) می باشند. با مقایسه الیاف مختلفی چون الیاف پنبه و کتان مشاهده می شود که مولکول های الیاف کتان موازی تر از مولکول های الیاف پنبه نسبت به محور لیف آرایش یافته اند و به همین دلیل است که مقاومت الیاف کتان بیشتر از الیاف پنبه می باشد.

آرایش یافتن مولکول ها در الیاف یعنی طرز قرار گرفتن زنجیر طویل مولکول ها نسبت به محور لیف. درجه آرایش یافتگی مولکول های الیاف طبیعی به نوع لیف بستگی دارد اما در الیاف مصنوعی آرایش یافتگی قابل کنترل است و درجه آرایش در اثر کشش زیاد می شود. به عنوان مثال در یک رشته یا نخ نایلون که از دستگاه رشته ساز بدون کشش خارج می شود مولکول های پلیمر موازی هم نیست ولی در اثر کشش که به آن می دهند مولکول ها آرایش یافته و در نتیجه خصوصیت لیف تغییر می نماید و درخشندگی آن بیشتر می گردد و خاصیت شکنندگی پیدا می کند.

خواص کلی الیاف

ساختمان فیزیکی و ظاهری : به عنوان مثال در الیاف پشم عامل قابل اهمیت سطح فلس دار و موج دار آن است که در آن خاصیت نمدی شدن ایجاد می نماید و در استحکام نخ حاصل موثر است.

قدرت استحکام : قدرت مقاومت و استحکام نخ یا پارچه تا حد پارگی و گسیختگی در جهت طول آن بررسی می شود.

خاصیت ارتجاعی (Elasticity) : در اثر وارد کردن نیروی خارجی به نخ و حذف آن ، نخ کشش پیدا می کند. خاصیت کشسانی در الیاف پنبه بسیار کمتر از الیاف پشم و خاصیت کشسانی پشم نیز بسیار کمتر از الیاف نایلون می باشد.

رطوبت : از عواملی است که نخ را متورم می سازد. دلیل این امر نفوذ آب به نقاط آرایش نیافته (Amorph) نخ است که قطر آن را افزایش داده و متورم می سازد.

حرارت : به عنوان مثال پشم تحت تاثیر 130 درجه حرارت بدون ذوب شدن تجزیه می شود اما الیاف استات ابتدا نرم و سپس ذوب می شوند.

درخشندگی : درخشندگی در برابر نور از صفات خاص هر لیف می باشد ؛ به عنوان مثال در الیاف پشم به دلیل فلس های موجود در پوسته خارجی آن نور منعکس می شود.

اثر مواد شیمیایی و رنگ بر الیاف : اسید ها و باز ها و حلال های شیمیایی بر حسب نوع الیاف بر آن ها تاثیر می گذارند ؛ به عنوان مثال اسید های قوی و غلیظ و سرد و اسید های رقیق و گرم بر پنبه اثر دارند و از قلیاها (سود یا NaOH) آن را مرسریزه می کنند. به عنوان مثال پشم توسط اسید سولفوریک تجزیه می شود ، ابریشم در کلرید روی  و کلرید کلسیم و مواد اکسید کننده حل می شود و الیاف مصنوعی در حلال های شیمیایی و اختصاصی آن حل می گردند مثلا تری استات در استن و کلروفرم و متین کلراید حل می شود.

الیاف نساجی به دو دسته متمایز الیاف کوتاه ( منقطع ) و الیاف بلند ( مداوم یا فیلامنت ) تقسیم می شوند.
ابریشم ، تنها لیف طبیعی است که به صورت فیلامنت وجود دارد. نخ هایی که از فیلامنت طولانی تهیه می شوند ، معمولا از 15 تا 100 تک رشته نازک به دست می آیند که می توانند به صورت تابیده یا بدون تاب باشند. طول الیاف مصنوعی فیلامنت ممکن است به صدها یا هزاران متر برسد. این گونه الیاف را در بعضی موارد ، در اندازه های معین و به صورت الیاف کوتاه برش می دهند.

طبقه بندی الیاف

الیافی را که در صنایع نساجی مورد استفاده  قرار می گیرد ، به دو طبقه اصلی  الیاف طبیعی و الیاف مصنوعی تقسیم بندی می کنند. الیاف طبیعی خود به سه گروه (گیاهی ، حیوانی ، معدنی) و الیاف مصنوعی نیز به دو گروه (سنتتیک و بازیافته) تقسیم می شوند