خوشنویسی
خط و خوشنویسی
خط یکی از نخستین و اساس ترین ابزار های ارتباطی است که انسان ها و جوامع را به هم پیوند می دهد. به واسطه خط و نوشته است که بشر توانست تاریخ ، اندیشه ، تفکر، احساس و دانش خود را ثبت کند و به دیگران انتقال دهد.
در مورد پیدایش خط عربی و ارتباط آن با سایر خطوط نظریه متعددی بیان شده است ولی همه محققان در این زمینه اتفاق نظر دارند که در حدود دو قرن پیش از ظهور دین اسلام ، مردمان نواحی شمال خاوری عربستان ( شهرهای حیره و انبار) در ساحل رود فرات خطی به کار می بردند که به نام « عربی شمالی » معروف بوده است. این خط به طور عمده و مستقیم به خط نبطی وابسته بود.
در طی دو قرن اول اسلام خطوط عربی تکوین و پیدایش یافت اما مورد توجه چندانی قرار نگرفت. مورخان از مامون خلیفه عباسی و برمکیان وزرای ایرانی به عنوان مروجین هنر خوشنویسی یاد کرده اند. در اواخر قرن سده سوم و آغاز قرن چهارم با ظهور محمد بن علی فارسی ملقب به ابن مقله (از اهالی فارس) وارد مرحله جدیدی شد که باید آن را مقدمه تکامل این دانست. بسیاری وضع اقلام سته را به او نسبت می دهند ؛ آنچه مسلم است این است که وی در تکمیل اقلام موجود کوشیده است و به بعضی از آن ها سر و صورتی داده ولی نسبت وضع تمام آن اقلام به او جایز نیست. به هر حال ابن مقله اولین کسی است که خطوط مزبور را تحت قاعده و انضباط در آورد و اصول خطوط را بر مبنای دایره و سطح پایه نهاد.
به طور کلی در دوران های مختلف شاهد تغییراتی در هنر خوشنویسی بوده‌ایم و هم اکنون نیز شاهد نوآوری ها و ابداعاتی چه در ترکیب با سایر هنرها و چه در نحوه ارائه آن می باشیم. به‌عنوان مثال می‌توان از شیوه نقاشیخط یاد کرد که از دهه چهل خورشیدی رفته رفته باب شد.
اقلام سته (خطوط ششگانه) 
اصول و قواعد دوازده گانه خوشنویسی 
ابزار و وسایل خوشنویسی -
کاغذ خوشنویسی ابزار و وسایل خوشنویسی کاغذ (paper) کاغذ خوشنویسی مرغوب ، کاغذی است که قلم روی آن لیز نخورد و از طرفی آنقدر زبر و خشن نباشد که مانع حرکت روان و راحت قلم شود و یا این که مرکب را پخش کند. کاغذ...
-
شأن در قواعد خوشنویسی اصول و قواعد دوازده گانه خوشنویسی شأن (دلنشینی) کلک تو خوش نویسد در شان یار و اغیار تعویذ جانفزایی افسون عمرکاهی «حافظ» کیفیتی از خط است که خطاط به نگریستن در خط...
-
نزول در قواعد خوشنویسی اصول و قواعد دوازده گانه خوشنویسی نزول نزول بر دو نوع است : نزول حقیقی ، نزول مجازی نزول حقیقی : بر خلاف صعود مجازی می باشد. حرکت آن از بالا به پایین و مستقیم است و در بعضی از حروف (مثل...
-
اصول (استواری) در قواعد خوشنویسی اصول و قواعد دوازده گانه خوشنویسی اصول (استواری) اصول در لغت به معنی ریشه ها و پایه ها می باشد و در خوشنویسی به معنای حسن نگارش حروف و استحکام آن ها با رعایت مجموعه قواعد خط به طور یک جا می باشد که...
-
صفا در قواعد خوشنویسی اصول و قواعد دوازده گانه خوشنویسی صفا (شادابی) حالتی است که طبع را شاد و چشم را روشن سازد. خط خوشنویس ، در اثر کثرت مشق و کتابت و همچنین با رعایت اصول و به کار گرفتن ترکیب به مرحله ای می رسد که چشم ،...
-
مسطر ابزار و وسایل خوشنویسی مسطر مسطر ابزاری است که از آن برای تنظیم کرسی بندی سطر و تنظیم فواصل کلمات و تعیین تعداد سطرها و تشخیص حدود آن استفاده می گردد. برخی از شاعران ، چون کلیم کاشانی و صائب...
-
کرسی در قواعد خوشنویسی اصول و قواعد دوازده گانه خوشنویسی کرسی «کرسی» در لغت به معنای محل نشستن است و مراد از آن این است که حروف و کلمات مشابه به هم و یا آن ها که قدری با هم تشابه دارند مانند (د ، و ، ر ، ع ،...
-
ضعف در قواعد خوشنویسی اصول و قواعد دوازده گانه خوشنویسی ضعف ضعف عبارت است از به کار گرفتن دَم و نیش قلم که اغلب در شروع و خاتمه بیشتر حروف و کلمات و گاهی در میان کلمات مشاهده می شود مانند محل اتصال حروف به یکدیگر و...
-
سطح در قواعد خوشنویسی اصول و قواعد دوازده گانه خوشنویسی سطح منظور از سطح ، آن حالت خشکی و مسطح بودنی است که ناشی از حرکت افقی قلم می باشد ؛ مانند حرکت شروع کشیده ها و یا میانه «ف» کوتاه و بلند.
-
نسبت در قواعد خوشنویسی اصول و قواعد دوازده گانه خوشنویسی نسبت به موزون و متناسب نوشتن حروف و کلمات در خوشنویسی نسبت یا هم اندازگی گفته می شود به ترتیبی که تمام اجزا و نوشته ها متناسب اندازه قلم باشد. (نسبت قلم را برای...
